Cây đại bi là một trong những loại dược liệu tính ấm, vị đắng, cay cùng mùi thơm nóng mang đến tác dụng điều trị các bệnh về xương khớp, các chấn thương về xương hiệu quả. Nếu bạn đang tìm hiểu về tác dụng cũng như các bài thuốc Đông Y từ cây đại bi, vậy cùng ONPLAZA tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

Tên gọi khác, hình ảnh cây đại bi

Cây đại bi hay còn gọi là cúc tần

Cây đại bi

- Tên gọi khác: cây đại bi còn được biết đến với các tên như: cây từ bi xanh, cây cúc tần, đại ngải, ngải nạp hương, long não hương, mai hoa băng phiến, mai hoa não, mai phiến, phặc phà (Tày), co nát (Thái).

- Tên khoa học: Blumea balsamifera

- Thuộc chi Đại bi (danh pháp khoa học: Blumea)

- Họ: Cúc (danh pháp khoa học: Asteraceae)

- Tính vị: Tính mát, hơi đắng.

- Quy kinh: Qui vào hai kinh thận và phế

Đặc điểm sinh thái

Cây đại bi với thân cây nhỏ, chiều cao từ 1 - 2m. Toàn cây có lông trắng, mềm và có mùi thơm như mùi long não. Thân cây có các khía rãnh phân cành ở ngọn. Lá mọc so le, phiến lá có hình bầu dục, với chiều dài từ 8 - 30cm, chiều rộng từ 3 - 6cm,

Gân lá từ bi chằng chịt tạo thành một mạng lưới dày đặc ở cả 2 mặt của lá. Mặt trên của lá có màu sẫm, ít lông. Mặt dưới có màu trắng và lông nhạt.

Mép lá ở dạng nguyên hoặc xẻ thành nhiều răng cưa. Gốc lá có từ 2, 4, hoặc 6 thùy nhỏ, là do phiến lá dưới thường xẻ rất sâu.

Hoa đại bi thường mọc thành cụm, mỗi cụm gồm nhiều đầu màu vàng và có cuống ngắn. Trên cánh hoa xuất hiện nhiều lông tơ, đầu hoa có đường kính từ 8 - 10mm. Hoa, quả của cây đại bi thường xuất hiện vào tháng 3 – 5.

Phân bố - Cây đại bi mọc ở đâu?

Cây đại bi được phân bố nhiều ở Trung Quốc, Việt Nam. Ngoài ra, dược liệu này còn được tìm thấy tại nhiều nước nhiệt đới khác như Nam Á, Ấn Độ, Philippin, Malaysia, Indonesia,...

Tại Việt Nam, đại bi được mọc hoang và mọc thành bãi khá rộng, mọc ở khớp vùng trung du và đồng bằng. Chúng thường mọc ở ven đường, trên những đồng cỏ hoặc mọc quanh làng. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể thấy chúng xuất hiện tại những vùng đồi núi có nhiều ánh sáng và đã phát quang.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản cây đại bi

Lá cây tân bì được dùng làm thảo dược chữa bệnh

Lá cây đại bi được dùng làm thảo dược chữa bệnh

- Bộ phận dùng của cây đại bi: Lá, hoa

- Thu hái: lá từ bi có thể thu hoạch quanh năm, nhưng thu hoạch tốt nhiều nhất và phổ biến nhất là vào mùa hạ.

- Chế biến cây đại bi: Vào mùa hạ, mùa thu, bạn có thể thu hái toàn thân dược liệu này. Có thể dùng tươi, hoặc sử dụng phương pháp phơi khô hoặc sấy, để sắc thành nước thuốc hoặc làm thành cao. Ngoài ra, có thể dùng búp và lá non của cây đại bi rửa sạch và chưng cất. Sau đó, cho thăng hoa thành long não đại bi (hay còn gọi là mai hoa băng phiến)

- Bảo quản: sau khi thu hái và chế biến, cần bảo quản đại bi tại những nơi thoáng mát, tránh ẩm ướt.

Thành phần hóa học

- Toàn thân của cây đại bi có chứa tinh dầu cùng những hoạt chất tốt có tác dụng điều trị bệnh như: vitamin C, lipit, protit, canxi, xenlulozo, Fe, caroten.

- Trong lá từ bi có chứa từ 0,2 - 1,8% tinh dầu. Trong đó, thành phần chủ yếu là L-camphor, D-borneol, acid palmitic, acid myristic, limonene, cineol và sesquiterpen alcol.

- Borneol là thành phần chính của hoa đại bi, là một chất có tinh thể óng ánh và có màu trắng như hoa mai.

Tác dụng dược lý của đại bi

- Theo nghiên cứu dược lý hiện đại: Cây đại bi có những tác dụng sau

+ Điều trị cảm mạo, sốt

+ Điều trị bệnh đau nhức xương khớp, gai cột sống

+ Điều trị bí tiểu

+ Có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm

+ Cây đại bi giúp tăng cường hệ tiêu hóa

+ Có tác dụng giảm đau và dứt cơn đau nhanh

- Theo Y học cổ truyền: Cây đại bi có tác dụng trong điều trị những bệnh lý sau

+ Điều trị các chứng cảm cúm, sổ mũi, ho

+ Trị long đờm, viêm họng

+ Giúp giảm đau bụng, đau ngực, đau dạ dày, co thắt, đau răng, loét chân răng

+ Điều trị các bệnh đau bụng, đau lưng ở phụ nữ sau sinh, sản hậu

+ Điều trị chứng đầy bụng khó tiêu, đi ngoài phân lỏng

+ Chữa tan máu bầm, ngất hôn mê

+ Đại bi giúp điều trị các bệnh ngứa da, viêm mủ da

+ Dùng để điều trị các chấn thương xương khớp, các vết thương ngoài da

Ngoài ra, lá từ bi còn có tác dụng kháng khuẩn, chống nấm, giải nhiệt cơ thể, điều trị bệnh trĩ, chứng mất ngủ, bệnh cao huyết áp,..

Liều dùng và cách dùng

- Liều dùng: 6 - 12g lá, và 15 - 30g rễ mỗi ngày

- Cách dùng:

+ Có thể dùng tươi, sấy khô hoặc phơi khô để sắc lấy thuốc uống hoặc nấu thành cao.

+ Giã lá đại bi rồi trộn chung với rượu, xoa bóp nơi vết thương bị chấn thương, đau cơ, đau khớp, xóa tan máu bầm,...

+ Đun lá cây đại bi để làm nước tắm cho trẻ em và phụ nữ sau sinh.

+ Sắc nước lá và rễ cây đại bi để chữa đau dạ dày hoặc hạ sốt.

Tham khảo một số bài thuốc chữa bệnh với cây đại bi

Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh với cây đại bi mà bạn có thể tham khảo, tuy nhiên, bạn không nên tự ý sử dụng thuốc, mà nên hỏi ý kiến từ bác sĩ, thầy thuốc để đảm bảo dùng đúng thuốc, đúng liều lượng, mang lại hiệu quả tốt nhất trong điều trị bệnh.

Những bài thuốc từ cây Tần bì

- Bài thuốc 1: cây đại bi điều trị viêm amidan, viêm họng mãn tính

+ Đơn thuốc: 1g hoa đại bi, 2,5g phèn chua phi khô, 2g hoàng bá đã đốt thành than, 3g đăng tâm thảo đốt thành than. Sau đó, tán nhỏ hoặc tán mịn tất cả các nguyên liệu trên, rồi cho vào bình thủy tinh loại có nắp đậy và bảo quản nơi khô ráo.

+ Liều dùng và cách dùng: mỗi lần dùng từ 3 - 4g bột đã tán mịn và thổi vào cổ họng để trị viêm amidan, viêm họng mãn tính.

- Bài thuốc 2: điều trị chứng phong cấm khẩu, ngất hôn mê

+ Đơn thuốc: Dùng hoa của cây đại bi, rửa sạch với nước muối, để ráo nước.

+ Cách dùng: xát mạnh hoa vào chân răng.

- Bài thuốc 3: điều trị ho với cây đại bi

+ Đơn thuốc: 200g đại bi, 100g củ sả, 100g rễ cà gai leo, 100g rễ thủy xương bồ, 50g lá chanh, 50g trần bì.

+ Cách dùng: rửa sạch tất cả nguyên liệu trên với nước muối, sau đó đem phơi khô dưới bóng râm. Rồi cắt nhỏ nguyên liệu và cho vào nồi đun với 700ml nước. Đun sôi trong vòng 5 phút. Sau đó lọc nước, rồi cho thêm 300ml siro để chế ra 1 lít cao.

+ Liều dùng: 40ml/ngày, chia làm 2 lần uống cho đến khi bệnh thuyên giảm

- Bài thuốc 4: điều trị phong thấp, đau nhức xương khớp, đau bụng lạnh da, đi ngoài, cảm ngất không tỉnh

+ Đơn thuốc: 20 - 30g lá đại bi

+ Cách dùng: sắc lá đại bi với 400ml nước để uống. Hoặc giã nát lá, chắt lấy nước điều chế thành tinh dầu.

+ Liều dùng: mỗi lần uống 6 giọt, chia làm 3 - 4 lần/ ngày

- Bài thuốc 5: sử dụng cây đại bi làm thuốc điều trị viêm loét, lở ngứa, bị thương sưng đau

+ Đơn thuốc: lá cây đại bi

+ Cách dùng: rửa sạch lá từ bi với nước muối. Đun lá với 1 lít nước. Để bớt nóng rồi ngâm rửa chỗ đau với nước lá. Bên cạnh đó, bạn có thể giã nát lá để đắp vào chỗ đau, cho hiệu quả giảm sưng đau, viêm loét nhanh chóng.

- Bài thuốc 6: sử dụng cây đại bị điều trị cảm mạo, sốt, ho

+ Nguyên liệu: 70g lá từ bi khô, lá chanh, cây sả, lá ngải cứu tươi, cám gạo

+ Cách dùng:

Sắc thuốc: sắc lá đại bi với 700ml nước và uống hết trong ngày.

Xông hơi giải cảm: đun 1 nắm lá đại bi, 1 nắm lá chanh, 1 nắm cây sả với 1 lít nước. Sau khi đun sôi, bạn trùm kín chăn vào người và nồi nước dược liệu. Thực hiện xông hơi trong vòng 30 phút để giải cảm.

Chườm nóng: dùng 1 nắm lá đại bi, 1 nắm cám gạo và 1 nắm lá ngải cứu tươi, trộn đều và đem rang trên chảo nóng. Sau đó, cho tất cả dược liệu đã rang vào vải mềm, gói lại và chườm nóng khắp cơ thể để giải cảm.

**Lưu ý: để cho kết quả giải cảm tốt nhất, bạn nên kết hợp cách sắc thuốc uống + xông hơi; hoặc sắc thuốc uống + chườm nóng. Ngoài ra, nên rửa sạch tất cả dược liệu với muối trước khi dùng để tránh nhiễm khuẩn.

Những thông tin về cây đại bi và những bài thuốc chữa bệnh trong bài viết trên đây mà ONPLAZA chia sẻ đến bạn chỉ mang tính chất tham khảo. Bạn không nên tự ý dùng thuốc, mà nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ, thầy thuốc trước khi sử dụng.