Củ hoài sơn (khoai mài) - Tác dụng, cách dùng, lưu ý

HOÀI SƠN LÀ GÌ?

Tên gọi, phân nhóm

Tên gọi: hoài sơn
Tên khác: củ khoai mài, củ mài, Thự dự, Sơn dược,...
Tên khoa học: Dioscorea opposita
Tên dược: Rhizoma Dioscoreae/ Radix Dioscoreae Oppositae
Họ: Dioscoreaceae - Củ nâu

Đặc điểm thực vật

Hoài sơn thuộc dạng dây leo, thân nhẵn, hơi có góc cạnh. Trung bình mỗi cây hoài sơn có khoảng 1 - 2 rễ củ. Củ hoài sơn mọc sâu dưới lòng đất, có hình trụ tròn hơi dẹt, với chiều dài khoảng 15 - 50cm. Lá hoài sơn là lá đơn, có thể mọc đối xứng hoặc so le. Phiến lá có hình tim, dài khoảng 8 - 10cm và rộng khoảng 6 - 8cm. Hoa hoài sơn thường nở vào tháng 5 - tháng 7. Mùa quả vào tháng 8 - tháng 10 hằng năm.

Bộ phận dùng

Rễ của cây hoài sơn chính là phần củ của cây được dùng để làm thuốc chữa bệnh.

Phân bố

Cây hoài sơn được trồng chủ yếu ở các nước Đông Nam Á và Đông Á. Ở Việt Nam, khoai mài được trồng nhiều ở các tỉnh như Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,…

Thu hái – sơ chế

Thu hái: củ sơn dược có thể thu hoạch vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân.

Sơ chế: Sau khi thu hoạch, đem rửa sạch củ hoài sơn, sau đó gọt vỏ và cho vào lò sấy diêm sinh trong 2 ngày đêm, sau đó phơi khô để dùng dần.

Bảo quản

Nên bảo quản dược liệu ở những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc

HOÀI SƠN DƯỢC LIỆU

Tính vị

Vị ngọt, tính bình.

Quy kinh

Quy vào kinh Tỳ, Thận, Phế, Vị

Thành phần hóa học

Trong củ hoài sơn có chứa nhiều thành phần hóa học có lợi cho sức khỏe con người như:

protein 6.75%
glucid 63.25%
chất nhầy 2 – 2.8%
lipid 0.45%
choline
allantoin
dioscin
sapotoxin
dopamine
d-abscisin
…

Tác dụng dược lý của hoài sơn

Theo đông y, tác dụng của hoài sơn như sau:

Công dụng: Bổ thận, ích phế, bổ tỳ, dưỡng vị, chỉ khát, sinh tinh

Chủ trị: Dùng hoài sơn để bồi bổ sức khỏe, thích hợp với người ăn uống kém, viêm ruột mãn tính, tiêu chảy lâu ngày, hen do phế hư, tiểu đường, di tinh, di niệu, bạch đới

Theo nghiên cứu y học hiện đại, hiện chưa có nghiên cứu nhiều về tác dụng của dược liệu hoài Sơn.

Tác dụng của hoài sơn — *Vị thuốc hoài sơn có tác dụng trị tiêu chảy, viêm phế quản, bồi bổ sức khỏe*

CÁCH SỬ DỤNG - LIỀU DÙNG

Cách dùng: có thể dùng vị thuốc hoài sơn dưới dạng thuốc sắc, hoặc tán bột.

Liều dùng: khuyến cáo từ 10 - 20 gam/ngày. Nếu dùng thay nước trà, có thể dùng từ 200 - 300 gam/ ngày.

Kiêng kỵ và lưu ý khi dùng vị thuốc hoài sơn:

Người có thực tà, thấp nhiệt không nên sử dụng vị thuốc hoài sơn.
Người cần bổ âm nên dùng hoài sơn sống

BÀI THUỐC VÀ CÁC MÓN ĂN TỪ SƠN DƯỢC HOÀI SƠN

Bài thuốc chữa bệnh và món ăn từ dược liệu hoài sơn dưới đây mà ONPLAZA tổng hợp, hy vọng sẽ hữu ích cho bạn.

Bài thuốc 1. hoài sơn giúp trị chứng tiêu chảy kéo dài do tỳ hư

Đơn thuốc: hoài sơn 80 gam, chích cam thảo 80 gam, đảng sâm 80 gam, bạch linh 80 gam, bạch truật 80 gam, sao biển đậu 60 gam, cát cánh 40 gam, sa nhân 40 gam, ý dĩ nhân 40 gam, liên nhục 40 gam, trần bì 30 gam
Cách dùng, liều dùng: đem các vị thuốc trên tán thành bột mịn và trộn đều. Mỗi lần sử dụng từ 8 - 12 gam uống với nước đun sôi để nguội. Lưu ý: nếu dùng cho trẻ em nên gia giảm liều lượng sao cho thích hợp.

Bài thuốc 2. sơn dược giúp trị chứng viêm phế quản mãn tính

Đơn thuốc: hoài sơn 16 gam, đảng sâm 16 gam, phục linh 12 gam, mạch môn 12 gam, bách hợp 12 gam, thổ bối mẫu 10 gam, bắc hạnh nhân 10 gam, chích cam thảo 10 gam.
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng một thang thuốc.

Bài thuốc 3. củ hoài sơn giúp trị di tinh ở nam giới và chứng bạch đới ở nữ giới

Đơn thuốc: hoài sơn 12 gam, bạch truật 12 gam, khiếm thực 12 gam, phục linh 12 gam, kim anh 12 gam, táo nhân 12 gam, ngũ vị tử 6 gam, Viễn chí 6 gam, cam thảo 4 gam
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng một thang thuốc.

Bài thuốc 4. vị thuốc sơn dược trị chứng tiểu đường

Đơn thuốc: hoài sơn 20 gam, hoàng kỳ 16 gam, thiên hoa phấn 12 gam, kê nội kim 8 gam, ngũ vị tử 6 gam.
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng một thang thuốc để cải thiện bệnh.

Bài thuốc 5. Canh hoài sơn sườn lợn giúp bổ tỳ kiện vị và bồi bổ sức khỏe

Đơn thuốc: hoài sơn 300 gam, sườn lợn 300 gam, hành, gừng, gia vị
Cách dùng, liều dùng: hoài sơn đem rửa sạch, gọt vỏ và cho vào nồi, tiếp đó thêm sườn lợn và gia vị vào hầm trong 20 phút. Dùng canh khi còn nóng, ăn thường xuyên để cải thiện chức năng tỳ vị

Bài thuốc 6. Rượu hoài sơn giúp hồi xuân, cường tinh, giảm đau và định thần kinh

Đơn thuốc: hoài sơn 400 gam, đường 500 gam, rượu trắng 3l
Cách dùng, liều dùng: cho các nguyên liệu trên vào trong bình và ngâm trong vòng 1 tháng. Mỗi lần dùng 1 ly nhỏ trước bữa ăn. Ngày dùng 2 lần, chia sáng và chiều.

Bài thuốc 7. Cháo hoài sơn trị tiêu hóa kém, ra mồ hôi trộm, ích khí và dưỡng tâm

Đơn thuốc: củ hoài sơn tươi 100 gam, bột mì 100 gam, đường, gừng, hành.
Cách dùng, liều dùng: đệm củ hoài sơn rửa sạch, gọt vỏ và mài vụn. Sau đó cho tất cả các nguyên liệu vào nồi, thêm nước và nấu chín thành cháo. Lưu ý: nên ăn khi bụng đói.

Bài thuốc 8. dược liệu hoài sơn hỗ trợ điều trị chứng tăng cholesterol máu

Đơn thuốc: hoài sơn 10 gam, sơn thù 10 gam, thục địa 20 gam, phục linh 8 gam, đơn bì 8 gam, trạch tả 8 gam
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng một thang thuốc.

Bài thuốc 9. Củ hoài sơn giúp tư bổ can thận

Đơn thuốc: 10 - 16 gam hoài sơn, 10 - 16 gam sơn thù, 20 - 32 gam thục địa, 8 - 12 gam trạch tả, 8 - 12 gam đơn bì, 8 - 12 gam phục linh
Cách dùng, liều dùng: tán các vị thuốc trên thành bột mịn sau đó luyện với mật làm thành hoàn. Mỗi lần dùng từ 8 - 12 gam uống với nước đun sôi để nguội, có thể thêm một ít muối. Mỗi ngày dùng từ 2 - 3 lần. Ngoài ra, bạn cũng có thể sắc các vị thuốc trên để uống hằng ngày.

Bài thuốc 10. khoai mài giúp trị chứng tiểu đêm nhiều lần

Đơn thuốc: hoài sơn đã chưng rượu, ích trí nhân, ô dược, mỗi vị một lượng bằng nhau
Cách dùng, liều dùng: đem tán các vị thuốc trên thành bột mịn, sau đó làm thành hoàn. Mỗi lần sử dụng từ 8 - 12 gam, dùng từ 2 - 3 lần/ngày

Bài thuốc 11. củ hoài sơn giúp trị chứng tiêu chảy do tỳ hư

Đơn thuốc: hoài sơn 12 gam, ích trí nhân 12 gam, kha tử nhục 12 gam, ô mai 6 gam, mộc hương 6 gam, tiểu hồi 6 gam, trần bì 6 gam, can khương 6 gam
Cách dùng, liều dùng: đem các vị thuốc trên tán thành bột mịn, mỗi lần dùng từ 4 - 8 gam, ngày chia 2 lần dùng

Bài thuốc 12. vị thuốc hoài sơn giúp trị huyết áp cao gây mờ mắt do can thận âm huyết kém

Đơn thuốc: 20 gam thục địa, 16 gam hoài sơn, 12 gam sơn thù, 12 gam bạch linh, 12 gam đơn bì, 12 gam kỷ tử, 12 gam cúc hoa, 12 gam trạch tả
Cách dùng, liều dùng: thục địa đem sắc lấy nước, sau đó vớt bã đem sấy khô và tán mịn cùng với các vị thuốc khác. Sau đó trộn bột với nước sắc làm thành hoàn. Mỗi lần dùng từ 6 - 12 gam, ngày chia 2 lần dùng

Bài thuốc 13. hoài sơn giúp trị thận hư gây đau lưng

Đơn thuốc: hoài sơn, sơn thù, nhục thung dung, ngưu tất, đỗ trọng, thỏ ty tử mỗi vị 12 gam, sinh địa, câu kỷ tử mỗi vị 16 gam
Cách dùng, liều dùng: sắc uống hoặc có thể tán bột trộn mật làm thành hoàn.

Bài thuốc 14. hoài sơn trị thận hư, tiểu nhiều lần, đau lưng, liệt dương, di tinh

Đơn thuốc: hoài sơn 60 gam, thục địa 80 gam, sung uý tử 80 gam, ngũ vị tử 40 gam, thỏ ty tử 40 gam, trạch tả 40 gam, tế tân 40 gam
Cách dùng, liều dùng: các vị thuốc trên tán thành bột mịn làm hoàn. Mỗi lần dùng 8 gam.

Bài thuốc 15. hoài sơn trị chứng tả lỵ lâu ngày

Đơn thuốc: 30 gam kim anh tử, hoài sơn, bạch linh, bạch truật, đảng sâm mỗi vị một lượng bằng nhau.
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sắc 1 thang thuốc.

Hoài sơn là vị thuốc nam quý, có nhiều công dụng chữa bệnh. Tuy nhiên, nếu muốn sử dụng thuốc chữa bệnh bạn nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ, thầy thuốc có chuyên môn để tránh các tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng đến sức khoẻ.