Sâm đại hành - tác dụng, liều dùng, kiêng kỵ

Trong bài viết dưới đây chúng tôi xin chia sẻ đến bạn những thông tin hữu ích về vị thuốc sâm đại hành này bao gồm tác dụng, liều dùng, kiêng kỵ và các bài thuốc chữa bệnh.

Hình ảnh cây sâm đại hành

Tên gọi, phân nhóm

+ Tên khác: Cây sâm đại hành còn có tên gọi là sâm cau, m hành lào, tỏi lào, tỏi đỏ, phong nhạn

+ Tên khoa học: Eleutherine bulbosa

+ Họ: Diên vĩ

Mô tả cây sâm đại hành

Đặc điểm sinh thái của sâm đại hành

Sâm đại hành là cây thân thảo, sống lâu năm, có chiều cao trung bình khoảng 30cm. Củ sâm đại hành hình trứng, nhìn giống như củ hành, tuy nhiên bên ngoài vảy có màu đỏ nâu và bên trong có màu nâu hồng hoặc đỏ nâu. Thông thường, củ sâm đại hành có chiều dài khoảng 4 - 5cm, đường kính từ 2 - 3cm.

Lá sâm đại hành có hình mác, với chiều dài từ 40 - 50cm, chiều rộng từ 3 - 5cm.

Hoa của cây sâm đại hành mọc thành từng chùm, với ba cánh hoa có màu vàng nhạt hoặc màu trắng, hoa có 3 lá đài và 3 nhị màu vàng.

Phân bố

Sâm đại hành là cây ưa ánh sáng, ưa ẩm, do đó nó thường phát triển ở các nước có kiểu khí hậu nhiệt đới như lào, Campuchia, Việt Nam.

Ở Việt Nam, cây sâm đại hành thường được tìm thấy ở nhiều tỉnh như Hà Nội, Hà Tây, Hòa Bình, Nghệ An, Nghĩa Lô, Hà Tĩnh,...

Bộ phận dùng, chế biến và bảo quản

- Bộ phận sử dụng: Có thể sử dụng phần rễ, củ, thân của cây sâm đại hành để làm thuốc chữa bệnh.

- Chế biến, thu hái: Sau khi thu hoạch củ sâm đại hành, đem rửa sạch, bóc lớp vỏ bên ngoài và thái mỏng. Củ sâm đại hành có thể sử dụng tươi hoặc phơi khô để sử dụng dần. Ngoài ra có thể nghiền củ hoặc để ngâm rượu.

- Bảo quản: Nên bảo quản dược liệu sâm đại hành ở những nơi khô ráo và thoáng đãng.

Thành phần hóa học

Trong sâm đại hành có chứa nhiều các hoạt chất hóa học có lợi cho sức khỏe con người như:

- eleutherin
- isoeleutherin
- eleuthero la
- Và một vài hợp chất khác.

Vị thuốc sâm đại hành

- Tính vị

Sâm đại hành có vị ngọt, nhạt, tính ấm và không chứa độc.

- Quy kinh

Quy vào 3 kinh thận, can, phế

Tác dụng dược lý

- Theo đông y, tác dụng của sâm đại hành như sau:

Công dụng: Tiêu độc, sinh cơ, bổ huyết, thông huyết, an thần,...

Chủ trị: Các bệnh về đường tiêu hóa, phong thấp đau khớp, khó ngủ, ho viêm phế quản, sang thương ứ huyết, ăn kém, khó ngủ, tổ đỉa, vẩy nến,...
Sâm đại hành giúp bổ máu, dưỡng huyết

- Theo y học hiện đại, tác dụng của sâm đại hàng như sau:

Có tác dụng kháng một số loại vi khuẩn như: E.coli, Diplococcus pneumoniae, Bacillus mycoides, B. diphtheriae, Streptococcus hemolyticus, Staphylococcus ảueus,...

Sâm đại hành có tác dụng điều trị viêm đường hô hấp, giúp an thần và kích thích tiêu hóa

Theo Nam y Nguyễn Đại Định (Nguyên giảng viên trường Đại học Y Hà Nội) cho biết, ở Indonesia, các thầy thuốc thường sử dụng rễ của cây sâm đại hành để điều trị l lỵ, sa trực tràng, lợi tiểu. Ở Philippines, củ và rễ của cây sâm đại hành được giã nát để trị côn trùng cắn và trị rắn cắn.

Cách dùng và liều lượng

Công dụng của sâm đại hành

- Cách dùng: sâm đại hành được sử dụng dưới dạng thuốc sắc, tán thành bột làm viên hoàn hoặc ngâm rượu. Ngoài ra, có thể sử dụng dưới dạng đắp thuốc.

Liều dùng: Khuyến cáo chỉ sử dụng từ 4 - 12 gam/ngày với sâm đại hành tươi hoặc khô.

Bài thuốc chữa bệnh từ sâm đại hành

Sâm đại hành được sử dụng phổ biến trong các bài thuốc đông y để chữa các bệnh về đường tiêu hóa, hô hấp và giúp an thần. Dưới đây, chúng tôi đã tổng hợp một số bài thuốc trị bệnh từ vị thuốc này mà bạn có thể tham khảo.

Vị thuốc sâm đại hành với nhiều công dụng chữa bệnh

Bài thuốc 1. Sâm đại hành giúp chữa lở ngứa, mụn nhọt

Đơn thuốc: 14 - 18 gam sâm đại hành, 14 - 18 gam bồ công anh và 14 - 18 gam kim ngân.
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng một thang thuốc

Bài thuốc 2: sâm đại hành giúp trị ho do viêm họng

Đơn thuốc: sâm đại hành, cây rẻ quạt khô, mỗi vị 14 gam
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng một thang thuốc

Bài thuốc 3. Vị thuốc sâm đại hành giúp trị rắn cắn và côn trùng cắn

Đơn thuốc: sâm đại hành
Cách dùng, liều dùng: sâm đại hành đem rửa sạch, giã nát rồi vắt lấy nước uống. Phần bã đắp vào bên ngoài miệng vết thương nơi bị rắn cắn

Bài thuốc 4. Dược liệu sâm đại hành giúp chữa đau nhức xương khớp do sưng đau và chữa đau lưng

Đơn thuốc: sâm đại hành

Cách dùng, liều dùng: sâm đại hành đem rửa sạch rồi sao với rượu trắng. Sau đó cho vào túi vải và đắp lên vùng bị đau nhức.

Bài thuốc 5. Sâm đại hành giúp trị chứng mất ngủ và thiếu máu

Đơn thuốc: sâm đại hành 30 gam, lạc tiên 14 gam

Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng một thang thuốc

Bài thuốc 6. Sâm đại hành giúp trị chốc lở, mụn nhọt

Đơn thuốc: sâm đại hành 12 gam, kim ngân hoa 12 gam, thương nhĩ tử 12 gam
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng 1 thang thuốc.

Bài thuốc 7. Sâm đại hành giúp trị chàm và chốc đầu và

Đơn thuốc: sâm đại hành

Cách dùng, liều dùng: nấu sâm đại hành thành cao đặc. Mỗi ngày dùng từ 12 - 14 gam cao. Ngoài ra, có thể sắc đặc sâm đại hành, lấy nước cốt dùng bôi ngoài da.

Bài thuốc 8. Sâm đại hành giúp trị khớp sưng do sang thương

Đơn thuốc: 50 gam sâm đại hành tươi

Cách dùng, liều dùng: sâm đại hành tươi đem rửa sạch, đập dập rồi xào với giấm. Sau đó, đắp thuốc lên vùng khớp bị sưng đau. Mỗi ngày đắp 1 - 2 lần để giảm đau

Kiêng kỵ khi sử dụng vị thuốc và bài thuốc chữa bệnh từ sâm đại hành

Vị thuốc sâm đại hành có nhiều công dụng chữa bệnh, tuy nhiên không vì thế mà bạn tự ý sử dụng thuốc khi chưa có sự hướng dẫn của bác sĩ và thầy thuốc có chuyên môn, đặc biệt là các bệnh nhân mắc bệnh nan y.