Trong bài viết dưới đây, chúng tôi xin chia sẻ đến bạn những thông tin về công dụng, liều dùng và kiêng kỵ của vị thuốc cây một lá, hy vọng sẽ hữu ích cho bạn.
Xem thêm loại thảo dược : Cây trắc bách diệp và các bài thuốc chữa bệnh với trắc bách diệp
Hình ảnh cây một lá, hay còn gọi là lan một lá
Tên gọi, phân nhóm
- Tên gọi khác: lan một lá, lan cờ, Thanh thiên quỳ, Chân trâu diệp, Trân châu, Châu diệp, Slam lài, Bâu thooc, Kíp lầu
- Tên khoa học: Nervilia fordii Schultze
- Họ: Lan – Orchidaceae
Mô tả dược liệu Cây một lá
Đặc điểm sinh thái của cây một lá
Cây một lá là vị thuốc quý trong đông y, sống lâu năm, có thể cao từ 20 đến 30cm. Thân cây rất ngắn, bên dưới là củ to tròn, có thể nặng từ 1,5 đến 20 gam.
Từ củ của cây chỉ mọc lên một lá duy nhất, riêng lẻ, lá phát triển sau khi hoa tàn. Do đó mà cây có tên là cây một lá.
Lá có hình tim, tròn, với đường kính khoảng 10 - 25cm. Gân lá tỏa đều từ cuống lá, các gân được xếp thành hình chân vịt, cuống lá dài khoảng 10 - 20cm và lá có màu tím hồng.
Cụm hoa thường có cán dài khoảng 20 - 30cm. Hoa thường mọc thưa, thành từng chùm, có khoảng 15 - 20 hoa. Hoa có màu trắng, tím hồng hoặc màu vàng xanh hơi ngả sang màu lục. Lá đài và các cánh hoa giống nhau. Cây một lá thường ra hoa vào thời điểm tháng 3 - tháng 5, khi hoa nở đầu cánh hoa ở phía trên chụm lại, khiến hoa có hình dạng như một chiếc đèn lồng.
Quả của cây một lá là quả nang, hình thoi, bên trên quả có nhiều khía giống như quả khế non, quả dài khoảng 2 - 3cm. Mùa quả thường bắt đầu vào tháng 4 - tháng 6.
Bên cạnh đó, sau khi hoa tàn thì lá cây mới bắt đầu phát triển. Bởi vậy tại các thời điểm nhất định, cây một lá chỉ có thể có hoa hoặc có quả và không có lá. Hoặc chỉ có thể nhìn thấy lá cây mà không nhìn thấy hoa và quả.
Bộ phận sử dụng dược liệu
Toàn thân của cây một lá đều có thể được sử dụng để làm thuốc.
Phân bố
Cây một lá được tìm thấy nhiều nhất ở Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam.
Tại Việt Nam, cây thường mọc trong các khe núi, dưới bóng cây to, dưới tán rừng rậm hoặc những nơi thấp và ướt tại các tỉnh như: lào cai, Ninh Bình, Hòa Bình, lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang, Tuyên Quang, Sơn La, lai châu,...
Thu hái – Sơ chế - Bào chế
- Thu hái: Củ và lá của cây một lá thường được thu hoạch vào mùa thu.
Củ và lá cây một lá được sử dụng để làm thuốc
- Sơ chế: sau khi thu hái dược liệu, bạn tiến hành rửa sạch, phơi ráo nước, sau đó vò nhẹ lá rồi phơi khô hẳn để dùng dần.
- Bào chế dược liệu Cây một lá được thực hiện theo 2 cách dưới đây:
Cách 1: Thu hái lá mang về rửa sạch đất cát, sau đó phơi qua nắng nhẹ rồi tiến hành vò nhẹ lá. Nên vò từng lá một, sau đó mới vò nhiều lá cùng lúc. Phơi từ 2 - 3 ngày cho đến khi là khô hẳn.
Cách 2: Sau khi thu hái lá mang về, tiến hành rửa sạch, sau đó đồ qua nước sôi, tiếp tục đồ qua nước lạnh, lặp lại đồ thêm nước sôi một lần nữa.
Ngoài ra, một số nơi thường thu hái lá về rửa sạch, không vò và cũng không đồ qua nước sôi trước khi phơi khô.
Lưu ý: lá có chất lượng tốt nhất là lá đã đổi màu sang màu lục đen hoặc màu tro sẫm. Lá vo thành cục tròn có mùi thơm. Những lá nhỏ thường cho chất lượng tốt hơn những lá to.
Bảo quản dược liệu
Sau khi bào chế dược liệu, cần bảo quản tại những nơi khô giáo, thoáng mát, tránh nơi có độ ẩm cao.
Thành phần hóa học
Trong lá cây một lá có chứa nhiều thành phần hóa học có lợi cho sức khỏe con người như: Flavonoid, Sterol, Nervilia Fordii, Triterpenes và Glycosides Cycloartane.
Vị thuốc Cây một lá
Tính vị
Vị thuốc cây một lá có vị ngọt nhạt, hơi đắng, tính bình và không có độc
Quy kinh
Quy vào kinh Can.
Tác dụng dược lý
Theo Đông y, tác dụng của Lan một lá như sau: thanh nhiệt giải độc, giảm ho, tán ứ, nhuận phế, làm dịu các cơn đau.
Chủ trị: Các chứng bệnh về viêm phế quản, viêm họng cấp tính, viêm khóe miệng và bệnh ho lao.
Theo y học hiện đại, Cây hoa một là có những tác dụng sau đây:
Tác dụng chữa bệnh viêm phổi cấp, hỗ trợ điều trị rối loạn chuyển hóa, kháng virus, chống hình thành khối u nhờ hoạt chất Nervilia Fordii có trong lá cây.
Hiện nay, dược liệu này được nghiên cứu để điều trị các chứng ung thư vòm họng và ung thư phổi
Cây một lá cũng được ứng dụng lâm sàng để điều trị các bệnh như viêm phổi bức xạ, viêm phổi mãn tính kết hợp với hen, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm họng cấp và mãn tính,viêm tụy cấp
Cách dùng – Liều dùng
- Cách dùng: Cây một lá được sử dụng dưới dạng thuốc sắc và đắp ngoài da.
- Liều dùng: khuyến cáo sử dụng từ 12 - 20 gam mỗi ngày đối với dạng thuốc sắc.
Bài thuốc chữa bệnh từ Cây một lá
Công dụng hiệu quả nhất của vị thuốc cây một lá đó là sử dụng để thanh nhiệt giải độc và làm mát phổi.
Cây một lá với nhiều công dụng chữa bệnh
Bài thuốc 1. Cây một lá giúp giải độc, đặc biệt là ngộ độc nấm
Đơn thuốc: 2 - 3 lá của cây một lá
Cách dùng, liều dùng: đem lá đi phơi khô, rồi thái nhỏ, sau đó hãm với nước sôi trong vài phút. Gạn lấy phần nước để uống. Chia làm 3 lần uống trong ngày
Bài thuốc 3. Cây một lá giúp chữa mụn nhọt, lở ngứa, viêm da
Đơn thuốc: lá cây một lá tươi
Cách dùng, liều dùng: đem lá rửa sạch, rồi giã nát. Sau đó đắp phần lá này lên các chỗ bị mụn nhọt, lở ngứa hoặc viêm da
Bài thuốc 4. Chữa lao phổi, làm mát phổi với cây một lá
Đơn thuốc: 10 - 20 gam lá
Cách dùng, liều dùng: sắc uống. Mỗi ngày sử dụng một thang thuốc
Bài thuốc 5. Cây một lá giúp chữa viêm họng cấp tính và chữa viêm miệng
Đơn thuốc: sử dụng một vài lá tươi của cây một lá
Cách dùng, liều dùng: rửa sạch lá, sau đó nhai kỹ, dùng ăn sống.
Bài thuốc 6. Cây một lá giúp chữa tạng lao
Đơn thuốc: 15 gam lá thanh thiên quỳ, thịt lợn
Cách dùng, liều dùng: đem lá rửa sạch và nấu chung với thịt lợn. Dùng ăn như canh, soup
Bài thuốc 7. Sử dụng cây một lá cho trẻ em chậm phát triển và kém hấp thụ
Đơn thuốc: sử dụng củ của cây một lá, thịt lợn nạc hoặc trứng gia cầm
Cách dùng, liều dùng: củ thái mỏng và đem nấu chung với thịt lợn nạc hoặc trứng gia cầm. Dùng ăn kèm với cơm.
Bài thuốc 8: ngâm rượu với cây một lá để bồi bổ cơ thể, can phế
Đơn thuốc: 1kg lá và củ khô, 5l rượu
Cách dùng, liều dùng: ngâm liên tục các vị thuốc trên với rượu trong vòng 1 tháng là có thể sử dụng được. Mỗi lần sử dụng 1 ly nhỏ, mỗi ngày uống 1 lần.
Lưu ý khi sử dụng Cây một lá
Cây một lá thường bị nhầm với cây bát giác Liên hoặc cây mã đề. Do đó, khi có nhu cầu sử dụng cây một lá, bạn nên tìm đến những nơi cung cấp dược liệu chất lượng, uy tín để tránh mua phải hàng kém chất lượng, hoặc hàng rẻ hoặc nhầm rồi liệu vải ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.
Bên cạnh đó, cây một lá có nhiều công dụng chữa bệnh, tuy nhiên bạn không nên lạm dụng thuốc. Nếu có nhu cầu sử dụng thuốc bạn nên tham khảo ý kiến từ thầy thuốc hoặc các bác sĩ có chuyên môn để được hướng dẫn cụ thể sao cho dùng thuốc đúng liều lượng và đúng cách giúp bệnh thuyên giảm.
Trên đây, ONPLAZA đã chia sẻ đến bạn những thông tin về cây một lá. Tuy nhiên những thông tin này chỉ mang tính chất tham khảo, bạn không nên tự ý sử dụng các bài thuốc này mà không có sự chỉ định và hướng dẫn của các bác sĩ và thầy thuốc chuyên môn.
Quản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm