I. MÔ TẢ DƯỢC LIỆU CÂY ĐẬU ĐEN
Đậu đen là hạt của cây đậu đen. Đây là loài thân thảo hàng năm. Thân cây leo nhưng thường thấy mọc sát đất do người trồng hái ngọn, không cho phát triển phần ngọn leo .
Lá màu xanh lục, hình tim. Đây là loại lá kép với 3 lá chét. 2 lá chét nhỏ 2 bên và lá chét giữa thường lớn nhất. Cuống lá dài, mềm. Người dân thường sử dụng lá non để luộc, nấu canh như loại rau ăn hàng ngày.
Hoa đỗ đen màu tím nhạt mọc thành từng chùm có cuống chính dài. Quả dài, lúc non màu xanh, khi già chuyển màu xanh đậm rồi xám lại khi phần vỏ khô đi. Hạt bên trong tròn, đen, nhẵn bóng, thường mỗi quả có chừng 10 hạt. Cây được trồng bằng hạt.
Hình ảnh cây và hoa đậu đen
2. Nguồn gốc và phân bố
Châu Phi là nơi có cây đậu đen đầu tiên sau đó loài cây này được di thực theo các lái buôn tới nhiều quốc gia ở Trung Á, Ấn Độ, đặc biệt có nhiều ở Châu Á.
Tại Việt Nam, cây đỗ đen là loại cây dễ trồng, có ở hầu hết các tỉnh thành. Không khó để tìm thấy loại hạt đỗ đen tại các chợ địa phương hay các ruộng đỗ đen trong vườn nhà, đồi núi, bãi đất trống. Đỗ đen ở nước ta cũng được phân làm 2 loại chính là hạt đỗ đen lòng xanh và đỗ đen lòng trắng. Cả 2 loại này đều có các thành phần hóa học tương tự nhau tuy nhiên loại đỗ đen lòng xanh được ưu thích hơn
3. Bộ phận được thu hái
Sau khi gieo trồng khoảng 3 tháng, cây đỗ đen cho quả chín già, cần tiến hành thu hoạch quả.
Cây đậu đen cho hạt làm món ăn bài thuốc
Người dân nhổ cả cây già, giũ sạch đất cát bụi bẩn sau đó để nguyên cây cho khô rồi đập cho hạt rụng ra, sàng lọc lấy phần hạt tốt, loại bỏ hạt hỏng và tạp chất. Cuối cùng là phơi lại cho hạt khô kỹ rồi bảo quản nơi khô ráo. Tốt nhất nên bỏ hạt đỗ đen khô vào các hũ thủy tinh hoặc lọ nhựa kín để tránh ẩm mốc.
Tham khảo thêm: Tía tô: Tác dụng của tía tô trong điều trị bệnh gì?
4. Thành phần hóa học
Hạt đỗ đen có chứa rất nhiều các thành phần hóa học có lợi cho sức khỏe của bạn.
Trước hết, bên ngoài hạt lớp vỏ đen chứa nhiều các chất màu Anthoxyanozit. Tiếp đến lớp thịt của hạt màu xanh hoặc trắng ngà có Protit, chất béo, Gluxit, axit amin và các muối khoáng…Trong hạt đậu đen có chứa hàm lượng muối khoáng cao, điển hình là canxi chứa tới 56mg%, phốt pho, sắt… Bên cạnh đó có các axit amin có lợi cho cơ thể như Lysine, Metionin, Trytophan, Valin, Lenxin, Acginin…
5. Những công dụng thần kỳ của hạt đỗ đen
Đỗ đen được sử dụng nhiều trong ẩm thực Việt Nam. Nó xuất hiện trong các món chè, món canh hầm hay được làm thành trà uống hàng ngày. Dù ăn đỗ đen hàng ngày nhưng không ai cũng biết tới những công dụng diệu kỳ của loại hạt này.
a) Nước đỗ đen làm giảm đường huyết
Các nhà nghiên cứu khoa học hiện đại đã chỉ ra trong hạt đỗ đen có nhiều chất xơ. Chất này có khả năng làm giảm đường huyết, lipit và hàm lượng insulin trong máu. Đặc biệt rất tốt đối với những người mắc bệnh tiều đường. Nếu bạn ăn khoảng 172g hạt đỗ đen nấu chín thì sẽ cung cấp cho cơ thể 15g chất xơ.
Với người bị tiểu đường có thể uống nước đỗ đen để ổn định đường huyết trong cơ thể: Lấy 1 nắm đỗ đen rửa sạch sau đó rang vàng đến khi thơm. Sau đó dùng đỗ đã sao cho vào siêu, đổ ngập nước rồi đun thật kỹ đến khi cô đặc lại còn khoảng 2 bát. Lọc lấy nước uống 2 lần trong ngày, mỗi lần 1 bát,.
b) Đỗ đen giúp ổn định huyết áp
Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra hàm lượng natri trong hạt đậu đen rất thấp, ngược lại các chất canxi, magie và kali có hàm lượng cao. Các thành phần hóa học này trong hạt đậu đen nếu được sử dụng đúng cách sẽ giúp điều hòa huyết áp, giảm huyết áp cho người mắc bệnh huyết áp cao.
Từ xa xưa, người dân Việt Nam đã lưu truyền bài thuốc chữa huyết áp cao từ đậu đen lòng xanh như sau: Lấy 5 lạng đậu đen lòng xanh và giấm ăn một lượng vừa phải. Rửa sạch đỗ đen, rồi phơi khô sau đó cho vào hũ thủy tinh, rót giấm ăn vào ngập phần đỗ đen rồi để vào nơi thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp.
Thi thoảng bạn thăm hũ đậu đen ngâm giấm nếu thấy lượng giấm cạn dần thì lại chế thêm sao cho đỗ đen luôn ngập trong giấm. Sau 2 tháng có thể sử dụng: mỗi ngày ăn 2 thìa cà phê đỗ đen. Sử dụng lâu dài dẽ ổn định huyết áp, phòng chống huyết áp tăng cao đột ngột.
c) Rượu đỗ đen giảm đau nhức xương khớp
Trong hạt đỗ đen chứa nhiều Canxi, Phot Pho, kẽm, sắt, protein. Các chất này vô cùng cần thiết cho sự phát triển và làm bền vững hệ xương khớp của con người. Đặc biệt, đối với người cao tuổi thường đau nhức xương khớp thì đỗ đen là loại thần dược dễ sử dụng nhất. Lấy đỗ đen ngâm nước cho mềm, nở đôi sáu đó vớt ra để ráo rồi sao vàng trên bếp củi lửa nhỏ đến khi tỏa mùi thơm là được.
Cho đỗ đen đã sao vàng vào hũ thủy tinh rồi đổ thêm rượu trắng 40 độ với tỷ lệ 1kg đậu tương ứng 1,5 lít rượu trắng. Ngâm trong vòng 6 tháng thì sử dụng được rượu này. Mỗi ngày uống khoảng 20ml chia làm 2 lần trong bữa ăn. Duy trì lâu dài sẽ giảm đau mỏi khớp gối, tê bì tay chân.
d) Đỗ đen có thể phòng chống các bệnh về tim mạch
Ăn đỗ đen mỗi ngày sẽ giúp cơ thể bạn đào thải các Cholesterol xấu trong máu, phòng chống xơ vữa động mạch.
Trong đỗ đen có chất Folate trong. Chất này được các nhà khoa học chỉ ra có khả năng ức chế các Homocysteine gây hỏng mạch máu và là nguyên nhân gây đột quỵ cho người cao tuổi. Bên cạnh đó, hạt đỗ đen còn chứa Quercetin và Saponin. Hai chất này có tác dụng chống lại những Cholesterol xấu phá hủy thành mạch.
e) Đỗ đen trị táo bón
Chất xơ có nhiều trong hạt đỗ đen sẽ giúp ích cho hệ tiêu hóa của bạn. Qua nghiên cứu, các nhà khoa học hiện đại chỉ ra nếu bạn ăn đỗ đen nấu chín với lượng 172g thì sẽ cung cấp 15g chất xơ cho cơ thể. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc kích thích tiêu hóa và phòng ngừa chứng táo bón.
Chè đậu đen là món ăn bài thuốc chữa chứng táo bón
f) Đỗ đen làm đẹp da
Hơn 10 loại axit amin được tìm thấy trong hạt đỗ đen như: Lysine, Metionin, Trytophan, Valin, Lenxin, Acginin… Các chất này vô cùng cần thiết cho làn da của bạn bởi nó có tác dụng chống lão hóa, cấp ẩm và sản sinh ra các Collagen có lợi cho da của bạn. Uống 1 đến 2 ly nước đỗ đen hàng ngày sẽ giúp bạn xóa mờ vết thâm nám, tàn nhang và ngăn chặn quá trình lão hóa da.
g) Đỗ đen chữa tóc bạc, ngăn rụng tóc
Trong đỗ đen có vitanmin B6 và kẽm. Đây là 2 chất rất cần thiết cho mái tóc đen. Nếu sử dụng đỗ đen đúng cách, tóc của bạn sẽ giữ được màu đen nguyên bản và rất bóng mượt. Ngoài ra, đỗ đen còn có tác dụng kích thích mọc tóc, chống rụng tóc. Dân gian ta từ xưa đã lưu truyền bài thuốc làm đen tóc từ đỗ đen như sau: Lấy hạt đỗ đen đem rang thơm rồi tán thành bột mịn uống mỗi ngày 1 thìa cà phê cùng nước ấm lúc sáng sớm; Hoặc dùng hà thủ ô đỏ và hạt đỗ đen xanh lòng lượng bằng nhau đem đi hấp cách thủy đến khi nhừ thì ăn, cách ngày dùng 1 lần, duy trì lâu dài sẽ giúp tóc đen, da hồng hào, tăng cường sức khỏe.
6. Những lưu ý cần thiết khi sử dụng hạt đậu đen
- Không dùng đỗ đen cho người bị tiêu chảy, loét hành tá tráng, cơ thể nhiễm lạnh.
- Ăn quá nhiều đậu đen sẽ gây chướng bụng khó tiêu.
- Không uống nước đỗ đen thay nước lọc, chỉ nên dùng như 1 loại trà thường ngày từ 1-2 ly.
- Không nên dùng nước đỗ đen cho trẻ dưới 12 tháng tuổi.
Quản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm