Đặc biệt, vị thuốc này còn được biết đến với công dụng hữu hiệu để điều trị các bệnh về viêm đường hô hấp, viêm phế quản…
I.GIỚI THIỆU VỊ THUỐC KHOẢN ĐÔNG HOA
1.Khoản đông hoa là gì?
– Tên thường gọi: Khoản đông hoa
– Tên gọi khác: Đồ Hề, Đông Hoa Nhị, Khỏa Đống, Khoản Đống, Khoản Hoa, Hổ Tu, Mật Chích Khoản Đông, Thác Ngô, Thị Đông, Đông Hoa, Toản Đông, Xá Phế Hậu.
– Tên Khoa Học: Flos Tssilagi Farfarae.
– Họ: Họ Cúc (danh pháp khoa học: Compositae).
Tại Trung Quốc, hằng năm cứ vào mùa đông, khi rất nhiều loài cây khác nhau đã héo úa thì cây khoản đông hoa lại nở hoa vàng đẹp. Vậy là người ta sẽ lựa những nụ hoa chưa nở và thu hái ngay giữa thời tiết giá lạnh để mang về làm thuốc. Vì thế, y học cổ truyền đã đặt tên loài cây đó là khoản đông hoa hay hoa của cây khoản đông.
Cây khoản đông hoa được lấy búp hoa để làm thuốc
Đặc điểm sinh thái cây khoản đông hoa
Khoản đông hoa có hình chùy dài, mọc thành từng cụm hoa. Thông thường, sẽ có khoảng từ 2-3 cụm hoa mọc đơn độc hoặc hoa mọc tại trên một cành. Đường kính mỗi hoa từ 0,5-1mc, chiều dài khoảng từ 1-2,5cm. Phần trên của hoa rộng hơn và thon dần về phần dưới. Phía trên đỉnh của cuống cụm hoa có nhiều lá bắc dạng vẩy.
Phía mặt ngoài của lá bắc thường có màu đỏ tía hoặc đỏ nhạt. Mặt bên trong của lá được bao phủ bởi một lớp lông màu trắng. Hoa có mùi thơm, vị hơi đắng, cay.
Khu vực phân bố
Dược liệu này chủ yếu mọc và phân bố tại một số tỉnh như Sơn Tây, Tam Túc, Hà Nam, Tứ Xuyên (Trung Quốc). Tại Việt Nam, khoản đông hoa được tìm thấy với số lượng rất ít. Vì thế, chủ yếu thường được nhập khẩu ở nước ngoài về.
Bộ phận sử dụng, thu hái, chế biến và bảo quản
– Bộ phận dùng: Búp hoa. Khi ở dạng khô, khoản đông hoa có màu vàng sẫm tại phía dưới, không bị lẫn tạp chất và không bị nát.
– Thu hái: Thường được thu hái vào tháng 12 hàng năm.
– Chế biến:
+ Dược liệu khoản đông hoa sau khi được thu hái mang rửa sạch, phơi trong bóng râm. Để dùng sống hoặc ngâm rượu, chích mật để dùng.
+ Lựa chọn những hoa khoản đông chưa nở hết, rửa sạch, ngâm cùng với nước cam thảo sau 1 đêm, phơi khô hoặc phơi qua để dùng dần.
+ Sau khi đã thu hái xong khoản đông hoa, nhặt bỏ hết tạp chất, phơi âm can cho khô, tẩm mật và sao qua.
+ Khoản đông hoa tẩm mật: Sau khi đã thu hái dược liệu xong, loại bỏ hết các tạp chất và mang dược liệu đi rửa sạch. Cho khoảng 10kg khoản đông hoa ngâm cùng với 2,5kg mật ong và một chút nước sôi trong bình thủy tinh. Trộn đều tất cả dược liệu lên và ủ cho ngấm. Tiếp theo, thực hiện sao dược liệu lên cùng lửa nhỏ đến khi thấy hơi vàng, sờ vào thấy không còn dính tay. Lấy dược liệu ra bên ngoài, để nguội và dùng dần.
– Bảo quản: Bảo quản dược liệu này ở những nơi kín gió, trong lọ thủy tinh có lót vôi sống để phòng ngừa mối mọt.
Thành phần hóa học
Trong thành phần của khoản đông hoa chủ yếu bao gồm: Faradiol, Rutin, Hyperin, Triterpenoid, Saponins, Tanin, Taraxanthin, gần đây phát hiện 1 loại Ancaloid.
II.CÔNG DỤNG KHOẢN ĐÔNG HOA
Tính vị: Khoản đông hoa có tính ấm, vị cay, đắng, không độc, tính ôn.
1.Công dụng theo y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, khoản đông hoa có tác dụng chỉ khái, giáng khí, nhuận phế, tiêu đờm, chỉ thấu, định suyễn, ôn phế. Dược liệu này chủ trì khí nghịch lên ho, ho ra máu, ho ra mủ.
2.Công dụng theo dược lý hiện đại
– Tác dụng khoản đông hoa lên hệ hô hấp: Thuốc sắc khoản đông hoa hỗ trợ làm long đờm, tăng tiết ở đường hô hấp, chống suyễn lên súc vật được thí nghiệm, giúp giảm ho. Thí nghiệm trên súc vậy cho thấy, với liều nhỏ của thuốc truyền dịch có khả năng làm giãn phế quản. Tuy nhiên, sử dụng với liều cao sẽ mang tác dụng ngược lại.
.jpg)
Khoản đông hoa có tác dụng lên cả hệ hô hấp và tim mạch
– Tác dụng khoản đông hoa lên hệ tim mạch: Sử dụng dịch khoản đông hoa để tiêm lên tĩnh mạch cho mèo cho thấy có dấu hiệu hạ huyết áp, sau đó lại tăng. Ngoài ra, dùng nước sắc của khoản đông hoa để làm tăng tiết đường hô hấp, làm giảm ho rõ rệt. Bên cạnh đó, khoản đông hoa còn mang đến công dụng làm hưng phấn hô hấp, hưng phấn trung khu thần kinh. Loại dược liệu này mang tác dụng hạ cơn hen suyễn của những súc vật được dùng thí nghiệm.
Cách dùng khoản đông hoa hiệu quả
Cách sử dụng khoản đông hoa phổ biến nhất là nấu khoản đông hoa lấy nước uống, mỗi ngày chỉ cần dùng 5-9g. Tuy nhiên, nếu như có thời gian, người dùng nên ngâm khoản đông hoa trong 1 lít nước trong 5 phút rồi đun lên.
Sau khi đun nước sôi được 2 phút thì tắt bếp đi và để hãm như vậy trong 10 phút. Khi dùng, người dùng nên lọc nước khoản đông hoa bằng miếng vải để không bị uống phải những sợi tơ của hoa (có thể cho thêm chút đường vì vị thuốc này có vị cay đắng). Mỗi ngày sắc như vậy thì chia làm 3 lần uống và uống trong ngày.
Một số bài thuốc từ khoản đông hoa
Lưu ý: Khoản đông hoa nên được dùng kết hợp cùng những vị thuốc khác để giúp tương hỗ lần nhau. Đồng thời, sắc như vậy sẽ giúp ức chế các độc tính của nhau (nếu có).
4.1. Bài thuốc khoản đông hoa chữa viêm phế quản mãn tính, ho lâu ngày không khỏi
Dùng dược liệu khoản đông hoa với lượng vừa đủ, thái nhỏ, cuộn dược liệu thành điếu mà hút. Mỗi ngày sử dụng 2-3 lần, dùng trong 7 ngày để bệnh được cải thiện.
4.2. Bài thuốc khoản đông hoa chữ ho có đờm, thổ huyết, lao phổi
Dùng mỗi vị 250g khoản đông hoa, bách hợp và nghiền thành bột mịn, luyện cùng mật ong để làm viên hoàn. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 12g.
4.3. Bài thuốc khoản đông hoa trị viêm thể quản mạn, hen phế quản thể hàn, giãn phế nang (Lãnh háo thang)
– Nguyên liệu: Mỗi vị 10g ma hoàng, hạnh nhân, 4g cam thảo, 6g tế tân, mỗi vị 12g tử uyển, thần khúc, bạch truật, khoản đông hoa, hắc phụ chế, 6g gừng sống, 6g bán hạ chế, 8g xuyên tiêu, 2g tạp giác, 0,2g bạch phàn.
– Thực hiện: Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
4..4. Bài thuốc khoản đông hoa trị ho khan, khó thở
Dùng 8g khoản đông hoa và rửa sạch với nước muối, sau đó mang phơi héo dưới bóng râm. Đốt dược liệu lên và hớp lấy khói. Thực hiện mỗi lần 1 ngày, làm trong 7 ngày.
4.5. Bài thuốc khoản đông hoa điều trị hen suyễn
Dùng khoảng 150g khoản đông hoa rửa sạch và phơi khô bên dưới bóng râm. Cho toàn bộ phần dược liệu này vào trong bình thủy tinh có nắp đậy, ngâm cùng với 2 lít rượu. Đậy kín và bảo quản tại nơi khô ráo từ 3-5 ngày. Mỗi lần uống khoảng 5ml rượu tương đương với 6g dược liệu sống. Dùng mỗi ngày 3 lần cho đến khi thấy bệnh tình thuyên giảm.
Lưu ý khi sử dụng khoản đông hoa
– Độc tính: Khoản đông hoa được yêu thích vào thời thượng cổ nhưng những nghiên cứu gần đây cho thấy vị thuốc này có chứa một lượng độc tố nhỏ có khả năng gây ung thư gan nên cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
– Những người không nên sử dụng: Những người bị khan tiếng, phế nhiệt, ho ra máu và máu không nên dùng. Người bị bệnh ho mới phát và có biến chứng cần phải thật thận trọng khi sử dụng dược liệu khoản đông hoa.
– Về lá của cây khoản đông: Trong lá của cây này có chứa hàm lượng kẽm và chất nhày cao. Tuy nhiên, không dùng lá khoản đông để làm rau ăn vì chúng có thể chứa dược tính riêng.
Trên đây là nội dung tư vấn về khái niệm vị thuốc Khoản đông hoa, hi vọng mang đến thông tin hữu ích dành cho quý vị và các bạn.
Quản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm