Toàn phúc hoa là vị thảo dược quý giá của y học cổ truyền phương Đông. Vào mùa thu, khi những bông hoa vàng rực rỡ bung nở cũng là lúc người dân thu hái cây toàn phúc hoa để làm thuốc. Vị thuốc toàn phúc hoa có tác dụng tiêu viêm bình suyễn, giáng khí hành thủy; là dược liệu quý giá trong những bài thuốc chữa chứng ho hen có nhiều đờm dãi, trướng bụng, tức ngực…
Toàn phúc hoa là gì?
Toàn phúc hoa (không phải phúc toàn) là một loài cây thuộc chi Inula sp., họ Cúc (Asteraceae). Cây toàn phúc hoa còn được gọi với nhiều tên khác nhau như kim phí hoa, kim phí thảo…
Toàn phúc hoa hay còn có tên gọi khác là tuyền phúc hoa, hoa cúc mắt ngựa,.... Tên tiếng hán: 旋 腹 花. Tên khoa học: Flos Inulae.
Cây toàn phúc hoa là cây thân thảo, sống nhiều năm. Thân cây nhỏ có màu xanh hoặc nâu tía, cao từ 30cm đến 80cm. Lá cây nằm ở giữa thân có hình thuôn dài, đầu lá nhọn như mũi mác. Lá toàn phúc hoa không có cuống, các phiến lá dài thường có răng cưa ở mép, đôi khi mép nguyên. Mặt trên của phiến lá thường không có lông hoặc nếu có thì rất ít, mặt ngược lại được bao phủ lớp lông nhỏ mịn màu trắng bạc.
Hoa của loài cây này có màu vàng, rất nổi bật giống các loài hoa cúc. Cây thường ra hoa từ tháng 6 đến tháng 10 hàng năm và kết quả từ tháng 9 đến tháng 11.
Cây toàn phúc hoa chưa thấy ở Việt Nam. Loại dược liệu này chủ yếu được nhập khẩu từ Trung Quốc.
Công dụng của toàn phúc hoa
Toàn phúc hoa được sử dụng rộng rãi trong cả y học hiện đại và y học cổ truyền với những công dụng ưu việt.
Trong y học hiện đại
Các nhà khoa học hiện đại đã tìm ra những công dụng tuyệt vời của cây toàn phúc hoa và ứng dụng vào chữa trị bệnh. Dưới đây là một số công dụng của toàn phúc hoa:
✓ Tác dụng kháng viêm
Các nhà khoa học đã phát hiện trong hoa của loài cây này có một hoạt chất kháng viêm cực mạnh. Cơ chế kháng viêm của hoạt chất này là ức chế biểu hiện NO, iNOS và cytokine; Đồng thời nó có khả năng giảm hoạt hóa NF-κB qua việc ức chế chất phosphoryl hóa IκBα và kinase MAP có trong các đại thực bào.
✓ Tác dụng chống dị ứng
Các nhà khoa học đã tiến hành làm thí nghiệm chiết xuất toàn phúc hoa trên loài chuột in vitro và in vivo. Kết quả của thí nghiệm lâm sàng này cho thấy, các chất trong cây toàn phúc hoa có khả năng điều chỉnh việc tạo ra và làm thoái hóa eicosanoids thông qua việc ức chế các con đường truyền tín hiệu qua trung gian SCF. Từ đó có thể phòng chống các bệnh dị ứng.
✓ Tác dụng giảm béo
Trong toàn phúc hoa có chứa các hoạt chất có khả năng ngăn chặn sự tích lũy lipid bất thường. Từ đó, toàn phúc hoa được sử dụng như một loại thuốc chống béo phì.
✓ Tác dụng hạ đường huyết
Một số nghiên cứu đã tiến hành tách chất Polysacarit từ vị thuốc toàn phúc hoa. Chất này có khả năng làm giảm tình trạng tăng đường huyết đối với loài chuột bị gây tiểu đường trước đó.
Trong y học cổ truyền
Vị thuốc toàn phúc hoa được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền phương Đông.
- Vị: đắng, cay
- Tính: ấm, hơi có độc
- Quy kinh: tỳ, phế, đại trường.
- Tác dụng: tiêu viêm bình suyễn, giáng khí hành thủy.
- Chủ trị: đờm dãi thành cục, ho hen, đau tức ngực, nôn ọe và cổ trướng phù nề.
- Liều dùng: Sử dụng vị thuốc toàn phúc hoa khoảng 5-12g mỗi ngày tùy theo thể trạng và chứng bệnh của người bệnh
Những bài thuốc, món ăn trị bệnh từ toàn phúc hoa
Toàn phúc hoa được sử dụng để chữa trị bệnh bằng nhiều cách nấu hầm, sắc hãm, ép nước. Sau đây là một số bài thuốc và món ăn từ vị thuốc toàn phúc hoa, kính mời quý vị tham khảo:
✓ Bài thuốc trị nhiều đờm, tức ngực
Tìm lấy 12gr toàn phúc hoa; mỗi loại 10gr các vị nhân sâm, sinh khương, cam thảo, bán hạ; cùng với 6gr đại giả thạch và 10 quả đại táo. Đem tất cả các vị này sắc lấy nước uống nhiều lần trong ngày lúc nước thuốc còn ấm nóng.
✓ Bài thuốc trị bệnh ho có nhiều đờm
Tìm lấy 12gr toàn phúc hoa cùng 10gr bán hạ và 6gr tế tân. Hòa chung các vị này trong nước rồi sắc lấy nước, bỏ bã. Uống thứ nước này trong ngày khi còn nóng ấm.
✓ Bài thuốc trị nôn ra đờm, trướng vùng bụng ngực
Lấy 12gr mỗi loại các vị toàn phúc hoa, trần bì, sa sâm, phục linh, sinh khương, cùng với 8gr bán hạ và 4gr cam thảo. Đem các vị này đi sắc lấy nước mà uống.
✓ Bài thuốc trị chứng tức ngực, nôn ọe sau khi bị thương hàn
Tìm lấy mỗi loại 12gr các vị sau toàn phúc hoa, đại giả thạch, nhân sâm, sinh khương, phục linh cùng với 8gr bán hạ, 6gr chích thảo và 5 quả đại táo. Sắc nước uống mỗi ngày 1 thang.
✓ Người bị đau dây thần kinh liên sườn
Tìm lấy 10gr toàn phúc hoa, 10gr uất kim, 15gr đan sâm và 1 lạng gạo tẻ. Các vị thuốc đem đi sắc nước rồi lọc nước bỏ bã. Lấy nước thuốc này cho thêm 1 lạng gạo tẻ nấu thành cháo. Khi cháo chín thì giã 1 củ hành tươi cho vào. Ăn món này lúc đói bụng lúc sáng sớm hoặc chiều tối. Liều dùng duy trì liên tục trong 7 ngày.
✓ Trị chứng bí tiểu cho người bị rối loạn vận động bài tiết
Tìm lấy 1 nắm cây toàn phúc hoa tươi, rửa sạch, rồi ngâm với nước muối cho khử trùng, sau đó để cho ráo khô nước. Lấy tòa phúc hoa đã ráo nước mang đi ép nước hoặc giã nát rồi vắt lấy nước uống cùng 1 chút rượu. Làm ngày 1 lần.
✓ Người bị phù to vùng bụng chóng khỏe
Tìm lấy 1 con cá chép sông khoảng 600gr và 10gr toàn phúc hoa. Cá chép làm sạch rồi nhồi toàn bộ phần toàn phúc hoa vào trong, thêm chút gia vị sao cho vừa ăn sau đó hầm nhừ.
Lưu ý khi sử dụng vị thuốc toàn phúc hoa
- Không sử dụng vị thuốc toàn phúc hoa cho người bị tiêu chảy, bị bệnh lỵ.
- Khi sử dụng toàn phúc hoa để sắc nước thuốc cần phải gói vào vải trước khi sắc.
Tóm lại, toàn phúc hoa có nhiều công dụng như trị hen suyễn, đờm đặc gây tức ngực… nhưng không được tùy ý sử dụng. Nên tham vấn ý kiến bác sĩ Đông y để sử dụng toàn phúc hoa một cách tốt nhất trong phòng và trị bệnh.
Quản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm