I. CÂY RÂU MÈO LÀ GÌ?
1. Tên gọi
Tên tiếng Việt: Râu mèo, Hoa râu mèo, Cỏ râu mèo, Bông bạc.
Tên khoa học: Orthosiphon Stamineus Benth.
Họ thực vật: Lamiaceae (tức họ Bạc Hà).
Hình ảnh cây râu mèo
2. Mô tả hình ảnh cây râu mèo
Cỏ râu mèo là loại cây thân thảo dạng bụi. Cây có thể mọc cao tới 1,5 mét. Thân cây hình vuông, thẳng đứng, bên ngoài có màu nâu tía. Lá râu mèo màu xanh lục, mọc đối nhau qua thân cành. Lá cây râu mèo có dạng hình trứng, cuống lá khá ngắn, đầu lá nhọn, hai mặt lá trơn nhẵn, mép lá có xẻ răng cưa to.
Hoa của cây râu mèo trổ ra từ đỉnh ngọn. Các hoa thường phân màu từ tím đậm, tím nhạt sau đó đến trắng ngà. Nhị hoa vươn dài, cong vút, vượt ra xa so với cánh hoa tựa như những cụm râu mèo. Hoa ketes quả bế, dạng dẹt, thuôn dài, bề ngoài có hình dáng nhăn nheo.
3. Cây râu mèo mọc ở đâu?
Cây cỏ râu mèo được xác định là có nguồn gốc từ khu vực Đông Nam Á và có ít ở khu vực nhiệt đới nước Úc. Ngày nay, râu mèo được trồng phổ biến tại các nước Ấn Độ, Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Lào, Campuchia, Việt Nam, Trung Quốc… còn có cả ở Châu Phi.
Tại Việt Nam, cây râu mèo thường thấy ở các nơi cạnh rừng, lề đường, đồi núi hoang. Râu mèo có nhiều ở các vùng miền núi như Cao Bằng, huyện Vĩnh Lộc tỉnh Thanh Hóa, Ba Vì thuộc Hà Nội, tỉnh Lâm Đồng, Phan Rang thuộc tỉnh Ninh Thuận, Kiên Giang thuộc đảo Phú Quốc…
4. Bộ phận sử dụng làm dược liệu
Thân lá, cành râu mèo được thu hái để sử dụng làm dược liệu.
Thường vào tháng 9 hàng năm thì cây râu mèo trổ hoa, cũng là thời điểm thích hợp để người dân thu hái cây râu mèo làm thuốc. Sau khi cắt lấy cả phần thân cây, người dân giũ bỏ bụi bẩn, đất cát rồi phơi khô làm thuốc, có thể cắt thành các đoạn ngắn.
Vị thuốc râu mèo
Ở nước ta có râu mèo mọc hoang và cây râu mèo trồng để thu hái làm dược liệu tuy nhiên vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng. Mỗi năm, chúng ta vẫn phải nhập khẩu dược liệu cỏ râu mèo từ Campuchia và Trung Quốc.
II. DƯỢC LIỆU RÂU MÈO CÓ TÁC DỤNG GÌ?
1. Theo y học hiện đại
Cây râu mèo được các nhà khoa học đưa vào nghiên cứu. Các nghiên cứu lâm sàng về dược liệu râu mèo đã chứng minh loại thảo mộc này có nhiều tác dụng tích cực đối với sức khỏe của con người. Sau đây là những tác dụng cụ thể:
- Tăng lượng nước tiểu và kích thích bài tiết nước tiểu:
Tại Đài Loan, nhóm tác giả Chow S.Y.Liao J.F đã tiến hành thí nghiệm dùng dịch chiết từ cỏ râu mèo trên tiêm theo đường truyền tĩnh mạch vào những chú chó được chọn làm thí nghiệm. Liều tiêm là 18,8mg/kg/phút. Kết quả cho thấy dịch chiết xuất từ cỏ râu mèo có tác dụng tăng cường bài tiết nước tiểu và các chất điện giải Na+ K+ Cl.
- Lợi tiểu:
Tại Hà Lan, tác giả G.A. Schut và J.H.Zwaving (Hà Lan) đã chiết xuất ra các chất có trong cây cỏ râu mèo rồi tiêm theo đường tĩnh mạch vào chuột thí nghiệm. Kết quả cho thấy các chất này có tác dụng lợi tiểu.
- Bảo vệ và tăng cường chức năng gan
Cỏ râu mèo có khả năng bảo vệ các tế bào gan bị tổn thương từ việc dùng paracetamol quá liều quy định.
- Tăng sức đề kháng:
Trong cỏ râu mèo chứa nhiều flavonoid. Các flavonoid này có khả năng chống oxy hóa và các bẫy gốc tự do làm tổn hại đến các tế bào và hệ miễn dịch trong cơ thể. Từ việc đó, râu mèo mang lại khả năng tăng sức đề kháng cho cơ thể con người.
- Ngăn chặn hình thành sỏi thận:
Tại Ấn Độ, các nhà nghiên cứu đã sử dụng dược liệu râu mèo cho người bị bệnh thận và chứng phù thũng. Kết quả cho thấy cỏ râu mèo có thể làm kềm hóa máu; các chất có trong cỏ râu mèo là orthosiphonin và muối kali có khả năng giữ cho axit uric và muối urat dưới dạng hòa tan, từ đó có thể ngăn chặn các chất này lắng đọng tạo thành sỏi thận.
Tại Thái Lan, một thí nghiệm được thực hiện trên những tình nguyện viên hoàn toàn khỏe mạnh. Dịch râu mèo sau khi được các nhà khoa học sử dụng cho những người này đã làm tăng bài tiết citrat và oxalate, ngăn chặn nguy cơ hình thành sỏi thận.
- Hạ huyêt áp và giảm tần số hô hấp
Chất methylripariochromene A (MRC) được các nhà khoa học hiện đại ly trích từ lá cỏ râu mèo rồi sử dụng cho động vật thí nghiệm. Kết quả cho thấy tác dụng hạ huyết áp do khả năng làm giãn mạch, lợi tiểu và giảm hậu tải của tim.
Đối với chuột nhắt trắng, khi tiêm dịch chiết xuất cỏ râu mèo vào xoang bụng một liều 2-4gram/kg thì có tác dụng làm giảm khả năng vận động của chuột thí nghiệm.
Đối với chó, khi tiêm dịch chiết xuất từ cỏ râu mèo qua đường truyền tĩnh mạch liều 0,179g/kg mang lại tác dụng hạ huyết áp và làm giảm tần số hô hấp của chó thí nghiệm.
- Hạ đường huyết:
Tại Đài Loan, các nhà nghiên cứu khoa học đã tìm ra chất Acid ursolic từ cây râu mèo có tác dụng giảm đường máu, trị bệnh cho bệnh nhân bị đái tháo đường.
Ngoài ra, cỏ râu mèo còn được sử dụng như một thảo dược có công dụng trị mụn. Ở phương Tây, người ta sử dụng cỏ râu mèo để bào chế làm thành phần của các mỹ phẩm trị mụn.
2. Theo y học cổ truyền
Ở Việt Nam, cỏ râu mèo được dùng như một vị thuốc trong dân gian và được sử dụng nhiều trong Đông y.
- Vị: ngọt nhẹ, pha chút đắng
- Tính: mát
- Công năng: Lợi tiểu, thanh nhiệt, trừ thấp.
- Công dụng: Cỏ râu mèo được sử dụng làm thuốc lợi tiểu mạnh, thông mật, trị bệnh sỏi thận, sỏi túi mật, viêm túi mật.
III. CỎ RÂU MÈO TRỊ BỆNH GÌ?
Cỏ râu mèo được các thầy thuốc Đông y kết hợp với các vị thuốc khác nhằm chữa trị các chứng bệnh về đường tiết niệu, trị các chứng bệnh về thận và mật như sỏi tiết niệu, sỏi thận, sỏi mật. Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh từ cỏ râu mèo.
1. Trị bệnh sỏi tiết niệu
Bài 1: Lấy khoảng 10 gram vị thuốc râu mèo khô rồi rửa sạch hãm cùng 0,5 lít nước sôi trong bình giữ nhiệt. Hãm trong vòng 20 phút là dùng được. Mỗi ngày uống 2 lần, trước khi ăn cơm khoảng nửa tiếng lúc nước thuốc còn nóng ấm. Duy trì liều dùng trong 10 ngày rồi nghỉ uống 4 ngày, sau đó lại uống tiếp đợt mới.
Bài 2: Lấy mỗi loại 30 gram các vị sau cây râu mèo, thài lài, chó đẻ răng cưa. Đem rửa sạch tất cả rồi cho vào nồi, thêm 0,8 lít nước sắc cô đặc còn 250ml. Dùng uống một lần trong ngày trước khi ăn, khi nước thuốc còn nóng ấm. Dùng khoảng 1 tuần cho 1 liệu trình.
2. Trị tiểu buốt, tiểu dắt
Tìm lấy cỏ râu mèo 40 gram, thài lài trắng 30 gram. Đem 2 vị trên rửa sạch rồi cho vào nồi thêm 0,75 lít nước lọc đun nhỏ lửa sau cùng cho thêm vị hoạt thạch 6 gram. Dùng thứ nước thuốc này uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang, uống liên tục trong 5 ngày. Nếu thấy tiểu bình thường thì ngừng dùng thuốc
3. Trị viêm thận mạn tính
Lấy các vị râu mèo 40 gram, ý dĩ 30 gram và tỳ giải 30 gram. Đem tất cả các vị trên sắc nước. Uống nhiều lần trong ngày, mỗi ngày 1 thang. 1 liệu trình kéo dài 3 tuần rồi nghỉ 1 tuần.
4. Trị đái tháo đường
Tìm lấy cây râu mèo tươi 50 gram, dây khổ qua tươi 50 gram cùng với 6 gram cây xấu hổ tươi. Tất cả đem rửa sạch rồi băm nhỏ, sao cho vàng thơm, sau đó cho vào siêu thêm 1 lít nước sắc cô đặc còn khoảng 650ml. Lấy nước này uống trong ngày. Dùng liên tục 30 thang thì đi xét nghiệm các chỉ số đái tháo đường để điều chỉnh.
IV. LƯU Ý KHI SỬ DỤNG CỎ RÂU MÈO
Mặc dù sử dụng cỏ râu mèo với liều lượng quy định không phát hiện có độc tố tuy nhiên cỏ râu mèo có tác dụng lợi tiểu mạnh nên không dùng lâu dài. Nếu dùng cỏ râu mèo liều cao, trong thời gian dài sẽ gây mất nước, mất cân bằng điện giải.
Phải cân nhắc thật kỹ khi sử dụng vị thuốc cỏ râu mèo cho người có thai trong 3 tháng đầu.
Người già sức khỏe yếu, trẻ dưới 10 tuổi không nên dùng.
Mọi thông tin về cỏ râu mèo trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Nếu bạn đọc cần sử dụng cỏ râu mèo để trị bệnh cần tới sự thăm khám và chỉ định của bác sĩ Đông y. Tránh sử dụng tùy tiện.
Xem thêm chi tiết:
Quản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm