Cây ngưu bàng là gì? Công dụng - Cách dùng - Địa chỉ mua

NGƯU BÀNG LÀ GÌ?

Tên gọi

Tên thường gọi: Ngưu bàng (ngưu báng)
Tên gọi khác: Biên bức thứ, đại đao tử, phong tử, á thực, mã diệc danh thử niêm.
Tên khoa học: Arrcitum lappa Linn, Arctium minus, Arctium tomentosum
Tên tiếng Trung: 牛蒡, 恶实、荔实、马亦名鼠粘、牛蒡、大力子、蒡翁菜、便牵牛、蝙蝠刺
Họ: Cúc (Asteraceae)

Đặc điểm

Ngưu bàng là vị thuốc quý, sống hằng năm hoặc 2 năm, chiều cao chừng khoảng từ 1-1,5m. Phía phần thân trên được phân nhiều cành,. Lá mọc thành hoa thị tại gốc và mọc so le tại trên thân., lá to rông, có hình tim, đường kính khoảng từ 40-50cm. Tại phần cuống lá khá dài, ở mặt dưới lá có nhiều lông trắng. Hoa ngưu bàng mọc tại đầu cành, tự hình đầu, đường kính khoảng 2-4cm, cánh hoa có màu hơi tím hoặc tím nhạt.

Qủa ngưu bàng có kích thước nhỏ, hơi cong, màu xám và được bao phủ bởi những gai nhọn. Cây ngưu bàng sẽ cho hoa khoảng từ tháng 6 đến tháng 7 và cho quả vào tháng 8. Điều đặc biệt của loại cây này là khi cây đã đầy dưỡng chất thì phần rễ của cây sẽ được phát triển thành củ.

*Rễ cây ngưu bàng phát triển thành củ để làm thuốc*

Phân bố

Theo những nghiên cứu về dược liệu, vị thuốc ngưu bàng tử có xuất xứ đầu tiên từ Trung Quốc và sau này mới di thực sang nước ta. Tuy nhiên, hiện nay, do nhu cầu dùng ngưu bàng tăng cao nên những cây ngưu bàng mọc hoang không đủ cung cấp nhu cầu sử dụng dành cho thị trường.

Tại một số tỉnh ở Trung Quốc, loại cây này đã được trồng để giúp đảm bảo nguồn cung cấp. Ngưu bàng tử thường hay mọc hoang tại những vùng đất bị xáo trộn. Do đó, nếu như thấy giống cây này mọc ở đâu thì có nghĩa là ở nơi đó đang bị chứa rất nhiều khí nito.

Thu hái và sơ chế

Bộ phận thường được dùng làm thuốc nhất của cây ngưu bàng là phần quả và rễ cây ngưu bàng đã được phát triển thành củ của cây. Thời điểm phù hợp nhất để thu hoạch là khoảng vào tháng 8- tháng 9 hằng năm. Trước khi thu hoạch, cần phải đeo gang tay vì quả của cây thường được bao phủ bởi rất nhiều gai nhọn.

Sau khi thu hoạch xong những bộ phận của cây làm thuốc, tiếp tục loại bỏ các tạp chất như đất cát và bụi bẩn bị bám vào những bộ phận của cây. Rửa sạch bằng cách, rửa 3 lần cùng nước rồi để thật ráo nước ở trong bóng râm. Khi những bộ phận trên của cây đã ráo thì mang tất cả đi phơi hoặc sấy khô.

TÁC DỤNG NGƯU BÀNG TỬ

Thành phần ngưu bàng tử

Theo những báo cáo và nghiên cứu của các chuyên gia Đông y, trong ngư bàng có chứa các hoạt chất như khoáng chất: (Canxi, Kẽm, Kali, Magie, Sắt, Cacbonat, Glucoza,...), Vitamin (Vitamin B6, Vitamin C,...), 5-6% glucoza, chất béo (0,4%), chất nhầy, chất đắng (khi thuỷ phân cho glucose và arctigenin), nhựa..

Công dụng

Ngưu bàng có vị đắng, cay, tính hàn , có tác dụng giúp khử lọc, lợi tiểu (loại acid uric), lợi mật nhuận tràng, làm ra mồ hôi, hạ đường huyết và chữa các bệnh ngoài da.

➢ Cây ngưu bàng giúp hỗ trợ giải độc

Theo ghi chép của một số tài liệu cổ Trung Quốc thì ngưu bàng có tác dụng giúp hỗ trợ cơ thể đào thải độc tốc và kim loại nặng có trong gan, thận. Vào khoảng năm 1995, các nhà khoa học trên thế giới đã thực hiện một cuộc thí nghiệm lên những bệnh nhân bị kim loại nặng trong máu, sử dụng nước sắc của loại cây này. Sau khoảng 2 tuần sử dụng thì hàm lượng trong máu của bệnh nhân sử dụng đã giảm đi khá nhiều.

➢ Cây ngưu bàng hỗ trợ làm hạ huyết áp

Vào khoảng năm 1995, trong quá trình kiểm chứng về công dụng giải độc của cây ngưu bàng, các nhà khoa học đã phát hiện ngưu bàng giúp hạ huyết áp của những đối tượng tham gia cuộc kiểm chứng sau đó một vài phút khi sử dụng nước sắc loại cây này.

➢ Cây ngưu bàng hỗ trợ điều trị những bệnh về đường tiêu hóa

Theo những nghiên cứu của y học hiện đại, trong thành phần cây ngưu bàng có chứa một số các hoạt chất hỗ trợ ức chế và tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh về đường tiêu hóa. Khoảng năm 1999, những bác sĩ tại Anh đã cho bệnh nhân sử dụng chiết xuất của cây ngưu bàng, chỉ sau 3 ngày sử dụng, bệnh nhân đã hết chứng rối loạn tiêu hóa.

➢ Cây ngưu bàng giúp hỗ trợ điều trị ung thư

Nhờ thành phần có chứa nhiều vitamin C nên chiết xuất từ cây ngưu bàng giúp hỗ trợ ức chế và tiêu diệt một số tế bào gốc tự do. Vào khoảng năm 1998, các nhà nghiên cứu đã thực hiện một cuộc thí nghiệm và họ đã rất ngạc nhiên về kết quả mang lại của cây ngưu bàng dành cho những bệnh nhân tham gia.

Đối tượng sử dụng

– Đối tượng nên sử dụng ngưu bàng tử:

Người bị suy gan, suy thận (do trong cơ thể chứa nhiều độc tố).
Người bị phù thận cấp tính.
Người bị mắc các chứng bệnh ngoài da.
Người mắc bệnh ung thư
Người bị huyết áp cao.

– Đối tượng không nên sử dụng ngưu bàng:

Phụ nữ đang mang thai do có thể gây sải thai hoặc biến chứng sinh non.
Không dùng cho trẻ dưới 10 tuổi.
Người mắc bệnh tỳ hư, tiêu chảy.

BÀI THUỐC NGƯU HOÀNG TRỊ BỆNH

Để ngưu bàng mang đến hiệu quả, người dùng cần phải biết cách sử dụng. Trong đó, các bài thuốc Đông y của ngưu bàng được ứng dụng khá rộng rãi.

➢ Bài thuốc ngưu bàng giúp trị đậu chẩn mọc trong cổ họng

Nguyên liệu: 8g quả ngưu bàng phơi khô, 6g cát cánh, 3g cam thảo.
Thực hiện: Mang tất cả các vị nguyên liệu trên sắc cùng 950ml nước và chia làm 3 lần , sử dụng hết trong ngày.

➢ Bài thuốc trị chứng nóng sốt, cổ họng tắc

Nguyên liệu: 1g kinh giới tuệ, 2g ngưu tất, 5g ngưu bàng, 2g cam thảo.
Thực hiện: Cho tất cả nguyên liệu trên vào ấm và sắc cùng 200ml nước, sắc đến khi nước trong ấm còn khoảng 50ml thì tắt bếp, để nguội mới uống.

Củ ngưu báng — *Củ ngưu bàng được được sử dụng trong các bài thuốc*

➢ Bài thuốc trị chân tay phù và thủy thũng, cảm mạo

Nguyên liệu: 80g quả ngưu bàng.
Thực hiện: Sao vàng quả ngưu bàng, mang đi tán nhuyễn thành bột. Mỗi ngày dùng khoảng 8h cùng với nước nóng rồi chia làm 3 lần dùng trong ngày.

➢ Bài thuốc trừ đờm, làm dịu hen

Nguyên liệu: Mỗi vị 12g kinh giới, ngưu bàng tử, 4g cam thảo.
Thực hiện: Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang

➢ Bài thuốc làm mát họng, giảm đau

Nguyên liệu: 16g ngưu bàng tử, mỗi vị 12g đại hoàng, phòng phong, 4g bạc hà, 8g kinh giới tuệ, 4g cam thảo.
Sắc mỗi ngày uống 1 thang.

➢ Bài thuốc thúc sởi, tống độc

Bài thuốc 1: Dùng khoảng 8g kinh giới tuệ, 12g liên kiều, 12g cát căn, 16g ngưu bàng tử, 8g tiền hồ, 4g bạc hà, 12g hạnh nhân, 8g cát cánh. Sắc nước uống hàng ngày.
Bài thuốc 2: Dùng khoảng 6g cát cánh, 6g kinh giới tuệ, 8g ngưu bàng tử, 3g cam thảo. Mỗi ngày uống 1 thang.

➢ Bài thuốc chữa hồi hộp lo lắng, mất ngủ, kích ứng bồn chồn

Bài thuốc này còn được gọi là trà ngưu bàng. Chỉ cần sử dụng nước ép ngưu bàng lấy 20ml, uống sau khi ăn.

CỦ NGƯU BÀNG MUA Ở ĐÂU?

Hiện nay, do nhu cầu dùng vị thuốc này tăng khá cao nên có một số đơn vị, địa chỉ nhập ngưu bàng có chứa chất bảo quản về bán. Nếu không may sử dụng phải sản phẩm kém chất lượng, người dùng có thể gánh phải một số tác dụng không mong muốn. Hiện tại hầu hết các cửa hàng thuốc đông dược, phòng khám đông y, phòng chẩn trị YHCT… đều có bán vị thuốc này. Vì thế, nếu bạn có nhu cầu sử dụng vị dược liệu này thì nên đến các địa chỉ bán uy tín, được khách hàng đánh giá cao về chất lượng.