Ích mẫu được coi là một trong những loại dược liệu quý sử dụng cho phụ nữ, dùng để chữa trị các bệnh về phụ khoa như đau bụng kinh, rối loạn kinh nguyệt, ít kinh, vô kinh,...
Bài viết dưới đây ON PLAZA xin chia sẻ đến bạn những thông tin hữu ích về cây ích mẫu, cũng như các bài thuốc từ loại dược liệu này.
Cây ích mẫu - một trong các loại thảo dược Đông y dành cho sức khỏe
Thông tin chung về cây ích mẫu
- Tên gọi khác: Ngoài cái tên ích mẫu được nhiều người biết đến, loại dược liệu này còn được gọi với những cái tên như: thấu cốt thảo, dã thiên ma, thiên chi ma, phản hồn đơn, uất xú thảo, hạ khô thảo, hỏa hiêm, khổ đê thảo, ngưu tần, tạm thái, trinh úy, trư ma, uyên ương đằng, sung úy thảo,...
- Tên khoa học: Herba leonuri Heterophylli. Leonurus Heterophyllus Sweet
- Họ: Hoa Môi (Lamiaceae)
- Tính vị: Vị cay, hơi đắng, không độc
- Quy kinh: Vào kinh Tâm, Tỳ, Thận
Đặc điểm của cây ích mẫu
Cây ích mẫu là cây thân thảo, có tuổi thọ từ 1-2 năm. Chiều cao trung bình từ 0,6 đến 1m.
Toàn thân có hình vuông, ít phân nhánh, có phủ lông ngắn và nhỏ.
Phần lá thường mọc đối và có sự khác nhau ở từng phần. Cụ thể: Phần lá gốc có cuống dài, phần lá ở thân có cuống ngắn hơn và phần lá trên cùng hầu như không có cuống.
Hoa ích mẫu thường mọc ở kẽ lá, quả nhỏ hai cạnh có màu xám nâu. Mùa hoa thường rơi vào từ tháng 3 đến tháng 5 và cho quả vào tháng 6, tháng 7.
Phân bố
Cây ích mẫu thường được trồng tập trung ở các bãi cát, mọc hoang. Loại cây này được trồng nhiều ở một số tỉnh của Trung Quốc như: Quảng Đông, Quảng Tây, An Huy, Cam Túc, Hà Nam, Hải Nam, Liêu Ninh, Hồ Bắc, Sơn Tây, Mông Cổ,...
Ngoài ra cây ích mẫu còn được trồng ở một số nước như Việt Nam, Thái Lan, Triều Tiên, khu vực Nam Mỹ, Bắc Mỹ và châu Phi.
Thu hái – sơ chế, bộ phận dùng của cây ích mẫu
- Thu hái - sơ chế: Việc thu hái thường được thực hiện khi cây ích mẫu mới chớm ra hoa. Người thu hoạch sẽ cắt chừa lại phần gốc để cây tiếp tục phát triển. Sau đó phơi nắng hoặc sấy nhẹ để bảo quản dùng dần.
- Bộ phận dùng: Tất cả các bộ phận của cây ích mẫu đều có thể sử dụng làm thuốc. Trong đó phần hạt của cây ích mẫu còn có tên gọi khác là sung uý tử.
Tất cả các bộ phận của cây ích mẫu đều có thể dùng làm thuốc
Bào chế thuốc, bảo quản vị thuốc ích mẫu
- Bào chế thuốc: ích mẫu sau khi thu hoạch, đem rửa sạch, băm nát rồi tẩm giấm hoặc tẩm rượu. Tiếp đến, sao vàng hoặc nấu thành cao đặc. Lưu ý: khi sao thuốc không nên dùng nồi sắt vì có thể làm thuốc bị mất tác dụng.
- Bảo quản: để thuốc ở những nơi khô ráo, tránh nơi ẩm mốc.
Thành phần hóa học
Trong thành phần của ích mẫu có chứa nhiều hoạt chất có lợi như ancaloit, saponin, flavonoid, tanin,...
Cách dùng và liều lượng
Không nên dùng quá 30 gam ích mẫu mỗi ngày. Liều dùng thông dụng là từ 6 - 12 gam/ngày.
Độc tính: ích mẫu hầu như không có độc tính, an toàn khi sử dụng
Bài thuốc sử dụng từ ích mẫu
Cây ích mẫu có tác dụng gì? Ích mẫu được biết đến là một trong những dược liệu có nhiều tác dụng chữa bệnh, đặc biệt là chữa bệnh cho phụ nữ. Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng ích mẫu để chữa bệnh mà bạn có thể tham khảo.
- Bài thuốc 1: Sử dụng ích mẫu điều trị mụn nhọt, mưng mủ
+ Nguyên liệu: 20 gam ích mẫu
+ Cách thực hiện: cho 20 gam ích mẫu vào nồi sành, đổ nước ngập phần nguyên liệu. Sau đó, nấu cạn đến khi nước chỉ còn phân nửa. Sử dụng nước ích mẫu vừa đun để vệ sinh vùng da bị tổn thương từ 3 đến 4 lần mỗi ngày.
- Bài thuốc 2: Sử dụng ích mẫu để chữa trị hậu sản, máu không ra được
+ Cách thực hiện: sử dụng một nắm ích mẫu, giã lấy nước cốt, sau đó uống mỗi ngày một chén.
- Bài thuốc 3: Sử dụng ích mẫu để trị tắc tia sữa
+ Cách thực hiện: sử dụng ít mẫu đã phơi khô, sau đó tán bột rồi hòa với nước để bôi lên toàn bộ bầu vú.
- Bài thuốc 4: Trị viêm tai với ích mẫu
+ Cách thực hiện: sử dụng phần ngọn và lá non của cây ích mẫu, sau đó giã nát rồi vắt lấy nước cốt. Sử dụng nước cốt nhỏ vào tai mỗi ngày một lần.
- Bài thuốc 5: Điều trị đinh nhọt với ích mẫu
+ Cách thực hiện: sử dụng một nắm lá ích mẫu, giã nát rồi vắt lấy nước cốt. Đắp phần bã lá lên da, còn phần nước cốt thì dùng để uống.
- Bài thuốc 6: Sử dụng ích mẫu điều trị kiết lỵ ở trẻ nhỏ
+ Cách thực hiện: lấy phần lá non và búp của cây ích mẫu, nấu chung với cháu và cho trẻ dùng hằng ngày.
Ích mẫu sấy khô dùng trong các bài thuốc trị bệnh
- Bài thuốc 7: Điều trị bệnh trĩ với ích mẫu
+ Thực hiện: giã nát ích mẫu, sau đó vắt lấy nước cốt để uống. Uống hằng ngày cho đến khi lành bệnh.
- Bài thuốc 8: Điều trị mụn nhọt, rôm sảy
+ Cách thực hiện: lấy một nắm ích mẫu, rửa sạch sau đó đem đi giã nát rồi đắp lên vùng da bị tổn thương. Áp dụng cách này hằng ngày cho đến khi lành bệnh.
- Bài thuốc 9: Sử dụng ích mẫu trong điều trị cổ họng sưng đau
+ Cách thực hiện: giã nát ích mẫu. Sau đó hòa với nước rồi vắt lấy nước cốt. Uống hết chén nước đã thu được hằng ngày cho đến khi lành bệnh.
- Bài thuốc 10: Điều trị kinh nguyệt không đều với ích mẫu
+ Nguyên liệu: 10 gam ích mẫu, 10 gam đương quy, 10 gam xích thược, 5 gam mộc hương
+ Cách thực hiện: phơi khô tất cả các nguyên liệu trên, sau đó tán bột và uống dần.
- Bài thuốc 11: Bồi bổ khí huyết, điều kinh
+ Nguyên liệu: 80g ích mẫu, 60g nga truật, 40g ngải cứu, 40g củ gấu, 30g hương nhu
+ Cách thực hiện: đem tất cả nguyên liệu trên đi sao vàng, sau đó tán bột rồi viên thành từng viên nhỏ như hạt đậu. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 20 viên.
- Bài thuốc 12: sử dụng ích mẫu điều trị huyết áp cao
+ Nguyên liệu: ích mẫu, ngô đồng, hy thiên thảo, hạ khô thảo.
+ Cách thực hiện: cho tất cả nguyên liệu trên vào nồi, nấu đến khi sôi. Dùng uống hằng ngày để hạ huyết áp.
Ích mẫu được dùng pha nước uống
Kiêng kị khi sử dụng ích mẫu
Ích mẫu là dược liệu có ích trong việc điều trị bệnh tuy nhiên không vì vậy mà bạn tự ý dùng thuốc mà không có sự chỉ định của bác sĩ. Dưới đây là một số kiêng kỵ khi sử dụng ích mẫu mà bạn cần biết:
- Không sử dụng ích mẫu cho phụ nữ đang mang thai
- Không dùng thuốc cho người bị máu khó đông bởi sẽ làm tăng thêm nguy cơ chảy máu, gây nhiều bất lợi cho sức khỏe.
- Nên dùng ích mẫu với lượng vừa phải. Lưu ý: dùng lá ích mẫu nhiều có thể gây mệt mỏi, khó thở, tăng tiết mồ hôi và gây suy nhược cơ thể.
Trên đây là những chia sẻ của On Plaza về vị thuốc ích mẫu, hy vọng sẽ hữu ích cho bạn. Khuyến cáo, cũng như các loại thảo dược khác khi sử dụng ích mẫu bạn cần phải tìm hiểu thật kỹ vì nó có thể gây ra các tác dụng phụ mà chúng ta chưa từng gặp phải. Tốt nhất, bạn nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ, các thầy thuốc trước khi sử dụng.
Quản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm