Lô căn là gì ? Bài thuốc chữa bệnh từ lô căn

Cùng đọc bài viết dưới đây để tìm hiểu về vị thuốc lô căn và những bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu này.

Tên gọi

Tên tiếng Việt: Lô căn, Lô mao căn, Rễ sậy…
Tên khoa học: Rhizoma Phragmitis
Họ khoa học: Poaceae (tức họ Lúa)

Vị thuốc lô căn

Vị thuốc lô căn

Lô căn là gì?

Lô căn là vị thuốc được làm từ bộ phận rễ của cây sậy. Vị thuốc lô căn là những khối hình trụ tròn, rỗng lòng, độ dài không đều nhau. Phía ngoài thường nhẵn, màu vàng, không có sẹo do rễ con để lại. Bên trong rỗng ruột, màu vàng ngà. Các khúc rễ lô căn rất dai, khó bẻ gãy, nếm có vị hơi ngọt, không mùi.

Mô tả hình ảnh cây sậy

Cây sậy cho phần rễ để làm nên vị thuốc lô căn. Ta có thể tìm thấy cây sậy ở các bãi sông, bờ suối, những nơi ẩm ướt. Cây sậy là loài mọc hoang, không thấy trồng. Loài cây này có nhiều ở các tỉnh Ninh Bình, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Quảng Ninh…

Cây sậy là lọa cây thân thảo mọc cao, thẳng tắp. Thân cây sậy trưởng thành thường có chiều cao trên 4 mét. Vỏ ngoài thân rất nhẵn, bên trong lòng rỗng.

Lá của cây sậy tựa như những ngọn giáo rất dài, đầu lá nhọn. Chiều rộng của phiến lá khoảng từ 1 cm đến 3 cm. Các lá xếp vào nhau, bọc lấy thân cây. Hai mặt lá đều nhẵn, mép nguyên nhưng có một lớp lông tơ rất ngắn.

Hoa của cây sậy mọc thành các cụm, các cụm hoa dài thường rủ cong. Trên các nhánh hoa gầy nhỏ, mọc ra các hoa nhỏ màu tím nhạt, hoa có phần cuống được bao phủ bởi một lớp lông mềm.

Rễ của cây sậy rất dài, bò ngang dọc thành chùm bám vào lòng đất. Các rễ này có màu trắng đến vàng ngà, được phân thành nhiều đốt. Hệ rễ rất khỏe.

Hình ảnh cây sậy cho rễ làm nên vị thuốc Lô căn

Hình ảnh cây sậy cho rễ làm nên vị thuốc Lô căn

Thu hái cây sậy

Vào các mùa xuân, mùa hạ, mùa thu, người dân thường chọn lấy những rễ mọc ngược nước, các nhánh rễ to mập mang sắc trắng hoặc vàng ngà, nếm có vị ngọt. Không lấy những rễ nhỏ, nhẹ và bị nát vụn. Thời điểm thích hợp để thu hoạch là vào mùa xuân, hạ và thu.

Chế biến cây sậy

Sau khi thu hái rễ cây sậy, cần phải rửa sạch hết bùn đất. Tốt nhất là rửa dưới vòi nước chảy mạnh. Sau đó để ráo nước rồi loại bỏ những rễ con, những rễ tua bám ở các đốt và các vỏ màu vàng đỏ. Cuối cùng là cắt rễ sậy thành nhiều đoạn ngắn, mang đi phơi hoặc sấy cho khô.

Bảo quản Lô căn

Cần bảo quản dược liệu lô căn trong lọ kín hoặc túi nilong buộc kín, cất ở nơi khô ráo, thoáng mát, không để ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp.

Tác dụng Lô căn

Vị thuốc lô căn được sử dụng trong y học cổ truyền phương Đông. Trong nhiều sách y học, dược liệu lô căn có vị ngọt, tính hàn, không có độc; quy vào các kinh Phế, Tỳ, Thận.

Tác dụng của vị thuốc lô căn cũng đã được ghi nhận trong các tài liệu nghiên cứu và các sách y học. Cụ thể như sau:

Trong “Biệt Lục” có ghi: Lô căn chủ tiêu khát, súc niệu, khách nhiệt
Trong “Lâm sàng thường dụng Trung dược thủ sách” ghi: Vị thuốc lô căn có tác dụng thanh nhiệt, sinh tân. Dùng để trị các bệnh viêm dạ dày cấp, miệng khô khát, ho, hen phế quản, nôn mửa.
Trong “Trung Quốc dược thực trí”: Lô căn trị bệnh táo bón.
Trong “Nhật Hoa Tử Bản Thảo” có ghi: Lô căn trị bệnh thời khí, trong người lúc nóng lúc lạnh, hay muộn phiền, chữa tả lỵ thèm khát, phụ nữ mang thai mà tim nóng.
Trong “Đông Dược Học Thiết Yếu” có ghi: Lô căn có tác dụng Thanh vị nhiệt, khử đờm, tiêu mủ, sinh tân dịch. Loại dược liệu này dùng để trị các bệnh miệng khô, phế ung, nôn ra đờm và máu, trị bệnh phiền nhiệt.

Cách dùng Lô căn

Các thầy thuốc y học cổ truyền nước ta thường dùng dược liệu lô căn để trị bệnh dưới dạng sắc nước thuốc. Có thể dùng độc vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác .

Liều lượng Lô căn

Sử dụng dược liệu lô căn khô với lượng từ 20 gram tới 40 gram mỗi ngày.

Một số bài thuốc trị bệnh từ Lô căn

Lô căn là nam dược dễ tìm nhưng rất quý bởi nó có nhiều công dụng trị bệnh, lại không có độc tố. Dưới đây một số bài thuốc trị bệnh có thành phần lô căn trong y học cổ truyền và kinh nghiệm dân gian mà người viết sưu tầm. Kính mời bạn đọc tham khảo và đối chiếu:

Bài 1: Trị bệnh viêm dạ dày cấp tính, nôn mửa:

Tìm lấy các vị: Lô căn 30 gram, Trúc như 9 gram và 8 gram gạo tẻ. Mang các vị trên nấu thành cháo nhừ, rồi lọc lấy nước thêm vào một ít nước cốt gừng mà uống trong ngày.

Bài 2: Chữa Viêm đường tiết niệu

Lấy các vị Lô căn tươi 150 gram, Mạch đông tươi 120 gram, mang đi rửa sạch, để ráo nước rồi thái vụn. Mang dược liệu đi phơi cho khô kiệt. Trộn đều 2 loại dược liệu đã phơi khô, bảo quản trong lọ kín. Mỗi ngày dùng khoảng 30 gram hãm trong nước sôi khoảng 25 phút là dùng được. Có thể cho thêm 1 ít đường phèn vào nước hãm cho dễ uống.

Bài 3: Chữa khát nước, tân dịch khô, ôn bệnh thời kỳ sau

Tìm lấy các vị Lô căn 24 gram, Mạch môn 12 gram, Thiên hoa phấn 12 gram cùng với cam thảo 3 gram. Đem tất cả các vị dược liệu trên sắc cùng 5 bát nước, cô đặc cho đến khi còn 2 bát nước. Chia nước thuốc làm 2 phần uống trong ngày khi còn nóng ấm.

Bài 4: Chữa bệnh nhiệt, trong người bứt rứt, sốt cao, khát nước

Tìm lấy các vị Lô căn 20 gram, Thạch cao 20 gram, Mạch đông 16 gram cùng với Hoa thiên phấn 14 gram. Đem tất cả các vị sắc nước uống mỗi ngày một thang.

Bài 5: Chữa chứng vị nhiệt gây ợ hơi chua

Tìm lấy các vị Lô căn 20 gram, Trực nhự 20 gram, Tỳ bà diệp 14 gram cùng với Sinh khương 12 gram. Đem tất cả các vị trên đi sắc nước thuốc. Uống nước thuốc ngày 1 thang lúc còn ấm nóng.

Bài 6: Chữa quyết nghịch, nôn mửa không ngừng

Lấy dược liệu Lô căn thái nhỏ rồi dùng một nhúm nhỏ sắc với 2 chén nước. Sắc cô đặc đến khi còn khoảng 1 chén. Lấy nước này mà uống ngày 1 lần lúc còn nóng ấm.

Bài 7: Chữa bệnh ho do phế nhiệt, khạc ra đờm vàng

Tìm lấy các vị Lô căn 30 gram, Kim ngân hoa 14 gram, Đông qua nhân 14 gram và Ngư tinh thảo 14 gram. Đem tất cả các vị trên mà sắc nước. Lọc lấy nước thuốc uống chia làm nhiều lần trong ngày. Mỗi ngày 1 thang.

Những lưu ý khi sử dụng Lô căn

Mặc dù vị thuốc lô căn không có độc, lại nhiều tác dụng trị bệnh hay nhưng khi dùng vị thuốc này trị bệnh cần lưu ý một số điểm sau:

Không sử dụng dược liệu lô căn cho người dị ứng với các thành phần hóa học có trong loại thuốc này.
Không dùng vị thuốc Lô căn cho những người bị tỳ vị hư hàn (Theo Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
Không sử dụng lô căn cho người bị cảm nắng, những người không có hỏa hoặc tân dịch chưa bị tổn thương (Theo Đông Dược Học Thiết Yếu).

Tóm lại, cây sậy mọc hoang trong tự nhiên cho ta phần rễ làm nên dược liệu Lô căn. Dược liệu này có nhiều công dụng trị bệnh và có tên trong nhiều bài thuốc trị bệnh hay trong Y học cổ truyền Việt Nam và theo kinh nghiệm dân gian. Tuy nhiên những thông tin mà người viết tổng hợp về vị thuốc và những đơn thuốc bên trên về Lô căn chỉ mang giá trị tham khảo. Nếu bạn đọc cần sử dụng Lô căn trị bệnh, tốt hơn hết cần phải có sự thăm khám và chỉ định của bác sĩ y học cổ truyền. Không tự ý thực hiện các bài thuốc gây hậu quả xấu.